Birhücrelilerin en büyük tipleri amipler, kamçılılar, ışınlılar, delikliler, güneş hayvancıkları ve kirpiklilerdir. Tümü küçük boydadır ama bunlardan, amipler gibi bazılarının nispeten yalın bir yapıları varsa da, öbür oluşumlar, yapı açısından büyük bir karmaşıklık gösterirler. Birhücrelilerin büyük bölümü, kalker zarlar salgılarlar; çoğunun, hareket, kasılma, destek, duyum, sindirim, sıvıların dolaştırılması gibi işlevleri olan özel organcıkları vardır.
Birhücrelilerin görünüşte var olmayan ruhsal yaşamı çok az gelişmiştir, ama birhücrelilerin, amipteki kadar az gelişmiş de olsa, gerçek davranış örnekleri vardır ve bu nedenle terliksi hayvanları koşullandırma başarılı olmuştur.
Birhücrelilerin üremesi çoğu kez basit bir mitoz bölünmeyle sınırlanmışsa, eşeysel olayları anımsatan birleşmeler de görülür. Asalağa dönüşen birhücreliler, sporlular ve knidosporlular olmak üzere iki grupta toplanır. Elektron mikroskopuyla yapılan araştırmalardan öğrenildiğine göre, knidosporlular morfoloji bakımından değişik öğeler içeren çokhücreli bir yapıdadır. Klorofil pigmenti bulunan bazı protistler, bitki- bilimciler tarafından bitkiler arasına katılır.
Son Yorumlar