- Bursa ‘ da yaşanan ezan olayı( 1 Şubat 1933)
18 Temmuz 1932 ‘de Diyanet İşleri Riyaseti, ezanın Türkçe okunmasına karar verilmişti.1 Şubat 1933’te Bursa Ulu Cami’de imamın göreve gelmemesinden yararlanan Topal Halil Arapça ezan okumuştur.Her yerde ezan Arapça okunuyor neden Bursa’da Türkçe diyerek Türkçe ezan protesto edilmiştir. Türkçe Ezana tepki gösteren kişiler orada bulunan müezzinle ufak bir tartışma yaşadıktan sonra, valiliğe giderek isyan etmişlerdir.Vali sadece Bursa’ da değil ülkenin her yerinde türkçe okunduğunu sööylemiş.Ancak buraya polis ve zabıtanın gelmesiyle isyancılar dağılmıştır.Vali,Tümen komutanına durumu bildirmesi ile Mustafa Kemal’in olaydan haberi olmuştur. İzmir gezisinde olan Mustafa Kemal derhal Bursa’ya gelmiş ve Anadolu Ajansına olayı şöyle dile getirmiştir:
“Bursa’ya geldim. Hadise hakkında alakadarlardan malumat aldım. Hadise haddizatında fazla ehemmiyeti haiz değildir. Herhalde, cahil mürteciler adaletin pençesinden kurtulamayacaklardır. Hadiseye dikkatimizi bilhassa çevirmemizin sebebi, dini siyaset ve herhangi bir tahrike vesile etmeye asla müsamaha etmeyeceğimizin bir defa daha anlaşılmasıdır. Meselenin mahiyeti esasen din değil, dildir. Kati olarak bilinmelidir ki; Türk milletinin milli dili ve milli benliği bütün hayatına hâkim esas kalacaktır.”
Atatürk sözlerinde mesele din değil dildir diyerek Bursa olayının laikle ilgili değil milliyetçilik ile ilgili olduğunu çağrıştırmıştır.
Olay sonucunda Atatürk’ün Türk Gençliği diyerek başladığı konuşması, bazı kaynaklar tarafından Nutuk olarak ele alınmaktadır.Yrd. Doç. Dr. Orhan Çekiç’in tespiti şöyledir: “Bursa Nutku, resmî bir demeç olmadığı için, “Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri” arasında yer almaz.” Bursa Nutku , Gençliğe Hitabe ile benzer içerik taşır.Her ikisinde de Gençliği devrim ve Cumhuriyet’e gelecek tehlikelere karşı uyarır ve korumakla görevlendirir.
Ezanın türkçe okunmasına karşı yaşanan bu olay sonucunda 1950 yılına gelinceye kadar ezan, kamet, tekbir ve salanın Türkçe okunması yasal bir hükme bağlanmamıştır.1950’de Demokrat Parti’nin iktidara gelmesiyle Adnan Menderes ezanın Arapça olarak da okunabilmesine izin vermiştir.Günümüzdeki yasalara göre ezan istediğimiz dilde okunabilmesine rağmen camilerde yalnızca Arapça olarak okunmaktadır.
Son Yorumlar