Erasmus Kimdir? Çeşitli Yolculukları

Erasmus, Latince yazan Hollandalı yazar ve hümanist (Rotterdam, 1469 – Basel, 1536).

Rotterdamlı Gerard de Praet adlı gezici bir rahip ile Zevenbergenli bir hekimin kızı olan Marguerite’in evlilik dışı çocuğu Erasmus (asıl adı Geert Geertsz) Gouda’da, Peter VVinckel’in okulunda başladığı öğ­renimini Deventer’de, Freres de la Vie commune okulunda sürdürdü. Annesinin (1483) ve babasının (1484) ölümünden sonra, denetimine bırakıldığı üç vasi onu keşiş yaşa­mına yöneltip Boisle-Duc’teki sıra­dan bir okula gönderdiler. 1487’de Erasmus, Steyn manastırına girerek bir yandan klasik yazarları okudu, bir yandan da keşişlerin yaşamını yerdiği De Contemptu mundi adlı yapıtı için gerekli malzemeyi topla­dı. 25 Nisan 1492’de rahip oldu ve Cambrai piskoposu Henri de Bergen tarafından sekreterliğe seçildi.

Çeşitli Yolculuklar

1495’te üniversite öğrenimi görmek için Paris’e giden Erasmus, çeşitli ülkelere yolculuklar yaptı; bu arada 1499 yılında İngiltere’de Thomas More ile karşılaştı, geleceğin kralı Henry VIII (o sırada sekiz yaşınday­dı) ile tanıştı ve görüşlerini büyük ölçüde etkileyen tanrıbilimci John Colet’yle dostluk kurdu.

Paris’te, 1500 yılında, Latince ata­sözlerinin (800 atasözü) açıklama­sını içeren Adagiorum Chiliades’i yayımlamasından sonra, Saint- Omer’de, Saint-Bertin manastırı başkanının konuğu oldu ve bu manastırda gerek hıristiyanlık ko­nusundaki düşüncelerini, gerek Enchiridion Militis Christiani (Hıris­tiyan Savaşçının Elkitabı, 1504) adlı kitabının konusunu son derece etkileyen tanrıbilimci jean Vitrier’yle tanıştı. Louvain’de Lorenzo Valla’ nın bir elyazmasını bulunca, Vulgata’nın, yunanca metniyle karşılaştı­rılarak bazı açılardan düzeltümesi gerektiğini düşündü. Sonraki yıllar­da da yolculularını sürdüren Erasmus, Paris’e ve Londra’ya gitti; Torino’da tanrıbilim doktoru unvanı aldı; Venedik ve Roma’da da günlerini kitaplıklarda geçirdi; ama bu arada melankoliye kapılarak yaşam ve ölümün anlamı üstüne düşüncelerini açıkladığı Carmen de senectute’yi yazdı.

Daha önce yayımladığı Adagiorum Chiliades’i 4 151 atasözüve özdeyişle zenginleştirip tamamlayarak, Plutarkhos, Eflatun ve Pindaros’tan çeviriler yaptı; İbranice öğrenmeye başladı, 1509’da Thomas More’a adadığı Deliliğe Övgü’yü (Encomium moriae) yayımladı.

Genç yaşta skolastik tannbilimin eksikliklerini gören Erasmus, hümanizma ve hıristiyanlığı, din öğrenimi ile klasik edebiyat öğrenimini uzlaş­tırarak tamamlamak istemiş bir yazardır. Luthercilerin hareketini başlangıçta onaylayan, ama hıristiyan dünyası­nın birliğinin korunmasını isteyen, kısa süre sonra da, özgür iradeyi (irade-i cüziye) ve hoşgörüyü savu­narak Luther’e karşı çıkan Eras­mus, bu tutumu sonucunda, Avru­pa’da büyük ün kazanmış, ama aynı zamanda, protestanların olduğu ka­dar katoliklerin de saldırısına uğ­ramış, bunun üstüne Hollanda’dan kesin olarak ayrılarak, Basel’e yerleşmiş ve orada 1524’te Özgür irade Üstüne Deneme adlı yapıtını yayımlamış, Luther’in buna De servo arbitrio (Köle İrade Üstüne) adlı yapıtla karşılık vermesi üstüne de, Hyperaspistes adversus servum arbitrium Lutheri’yi (Luther’in Köle İradesi Üstüne Polemik, 1527) kale­me almıştır.

Hadi Paylaş!