Gömlekliler Nedir? Özellikleri Nelerdir? Yalnız denizde yaşayan ve ataları ilkelkordalıların [Prochordata] atalarına yakın olan hayvanlar. Gömleklilerin (Tunicata ya da Urochordata) bazılarında kuyruk bölgesinde gerçek bir sırtipi (korda) vardır, ama kuyruk ve iplik yalnızca eklicelerde (Appendicularia) bütün yaşam boyunca korunur; Thaliacea ve tulumlularda (Ascidiacea) yalnız kurtçuk evresinde bulunur, erişkinlerinde yoktur, başkalaşım sırasında kaybolur. Bazı gömlekliler, erişkin halde, denizdeki çeşitli cisimlere tutunurlar, bazılarıysa derin denizlerde serbest yüzerler.
Bunlar genellikle erdişi olan ve ya tek ya da koloni halinde yaşayan canlılardır. Gömlekliler adı, bedenlerini tespit eden türlerin saydamsız, derin denizlerde yaşayan bağımsız türlerinse saydam olan bir gömlekle (tunica) örtülü olmasından dolayı verilmiştir. Gömlek selüloza benzer bir maddeden yapılmıştır. Bütün denizlerde ve denizin, planktonlu bölgelerinden derin çukurlara kadar her bölgesinde bulunan gömlekliler üçe ayrılır.
1. EKLİCELER (APPENDİCULARİA). Sırtipi uzun bir kuyrukta yer alan derin deniz gömleklileridir.
Çok ince ve saydam olan, sık sık atılarak yerine yenisi oluşturulan gömlek, “evcik” olarak adlandırılır. Evciğin içinde, buraya süzgeçli bir giriş deliğinden giren suyun içindeki besin parçalarını yakalamaya yarayan bir düzen vardır; besin parçacıklarını (yani cüce planktonlar) içeren ortam suyu, evcik içinde hayvanın kuyruğunun hareketiyle dalgalandırılarak, besin parçaları ağıza doğru yöneltilir ve (oradan solungaç yarıkları bulunan bir yutakta süzüldükten sonra) bir anüsle son bulan sindirim borusuna gönderilir.
2. THALİACEA. Sürekli olarak derin denizlerde yaşayan serbest gömleklilerdir; sırtipi başkalaşım sırasında kaybolduğundan, erişkin bireylerde görülmez. Bu sınıf, tomurcuklanmayla üreyen Salpidae, Doliolidae ve yüksük biçiminde koloniler oluşturan Pyrosomidae olmak üzere üç altsınıfa ayrılır.
3. TULUMLULAR (ASCİDİACEA). Denizdeki cisimlere tutunarak ya yalnız ya da koloniler halinde yaşayan gömleklilerdir: Öbür sınıflara oranla daha ilkel kabul edilirler; kurtçukları serbesttir. Bir kaya, bir suyosunu, ya da kuma gömülü bir canlıya tutunmuş olan basit bir tulumlu, tepesinde iki küçük delik bulunan küçük bir keseye benzer. Hayvana dokunulursa, içinden kuvvetle su fışkırır. Hareketsiz haldeyken, deliklerden biri besin parçacıklarını içeren suyun girmesine yarar; öbürü besin parçacıklarını bırakmış olan ama onların yerine metabolizma artıklarını taşıyan suyun dışarı çıkmasını sağlar. Her deliği kapayan bir kas vardır; dolaşımın yönü devirli olarak değişir. Sinir sistemi, yutakla anüs arasında yer alan bir sinir düğümüne indirgenmiştir: Duyu organları, varsa bile taslak halindedir.
Son Yorumlar