Hava yastıklı taşıt
Hava yastıkları üstünde karada, denizde, hem karada hem denizde hareket edebilen araçlar. Hava yastıklı taşıtlar, bir motorlu vantilatör kümesiyle basınç altında tutulan hava yastığından yararlanırlar (Bkz. HAVA YASTIĞI). Bu tür taşıtlar, yer değiştirmek için güç alacağı bir dayanma yüzeyi bulunmaması nedeniyle, pervaneli ya da tepkili motorlarla itilirler.
Hava yastıklı taşıtlar, iki sınıfta toplanabilir: Bir ray ya da özel yatak boyunca hareket eden güdümlü taşıtlar ve serbest olarak hareket eden taşıtlar. Bu iki tür arasındaki fark, aşmak zorunda oldukları engellerden kaynaklanır; birinci türde aşılacak engeller, çalışma yatağını oluşturan ray ya da pistlerin en çok birkaç santimetrelik pürüzleriyle sınırlıdır. İkinci türdeyse bu engeller, sözgelimi çalkantılı denizde olduğu gibi bir metreye ulaşır ve hava yastıklarında basınç yitimi olmadan, taşıta ilerleme olanağı verecek bir tutunma düzeneği gerektirir. Bu amaçla benimsenen esnek bir etek, hava yastığın taşıtın altında tutar ve aerodinamik kaçak yüksekliğini, duyarlı ölçüde büyütmeden, taşıtın yol düzensizliklerini izlemesine olanak verir; dolayısıyla taşıma gücü azalmaz. Fransız mühendisi jacques Bertin’in geliştirdiği hava yastıklı tren de güdümlü hava yastıklı taşıtlar arasında yer alır. Ters T biçiminde beton bir ray üstünde çalışan bu tren itme gücünü, bir türbinden ya da doğrusal elektrik motoruyla çalışan pervaneli iticiden alır. Böylece bir taşıt, 400 km/s gibi çok yüksek hızlara ulaşmasının yanı sıra yolculara büyük bir rahatlık sağlar. Özellikle orta yol taşımacılığına (100 ile 500 km arası) iyi uyarlanan bu taşıtlar, hava ulaşımıyla bu alanlar içinde yarışmaktadır.
4 ya da 5 kişilik kabinlerden oluşan ve bir elektrik motoruyla özel bir yol üstünde çalışan hava yastıklı taşıtlar, özellikle A.B.D’nde kent içi ulaşımında denenmeye başlanmıştır. Serbest olarak hareket eden hava yastıklı taşıtlar arasında, aşağıdaki araçları sayabiliriz: Deniz taşımacılığında kullanılan Naviplane, Hovercraft ve Vickers-Armstrong yüksek hızla(100- 150 km/s) kısa yol taşımacılığına (50- 500 km) iyi uyarlanmıştır; Terraplane gibi taşıtlarsa, bataklık ve göllerle bölünmüş ya da kararsız ve hareketli arazileri (çamur, kum) geçmeye yarayan, bir başka deyişle hem karada hem de denizde çalışan hava yastıklı taşıtlardır.
Hava yastıklı taşıtların başlıca üstünlüğü, yüzey ulaşım araçlarından 3-5 kat daha yüksek hız yapmalarında görülür. Sakıncalarıysa, yararlı yük/toplam ağırlık oranının, yüzde 15’i geçmeyen uçaklara karşılık yüzde 40’a ulaşmasına karşın, işletme giderlerinin çok yüksek olmasından kaynaklanır.
Son Yorumlar