İhtiyozorlar ve İkinci Zamanda Yaşamış Bazı Sürüngenler

İhtiyozorlar (İchthyosauria) takımım oluşturan, İkinci Zaman’da Triyas’tan Tebeşir devrine kadar yaşamış, yunu­sa benzer fosilleşmiş deniz sürünge­ni. Balıkla beslenen (balıkla beslenme­leri, kalıntıları içinde fosilleşmiş dış­kıların bulunmasından anlaşılmıştır) ve bedenleri tümüyle köpekbalıklarınınkine, özellikle de yunuslarınkine benzeyen bu hayvanlar, büyük deniz sürüngenleridir. Söz konusu benzer­lik, çok farklı gruplara bağlı bulunan, ama yaşam biçimleri aynı olan hay­vanların benzer özellikler göstermesi olayının en güzel örneklerinden biri­dir.

İhtiyozorun, fosillerden elde edilen verilere göre çizilmiş temsili resmi

Bazıları on metre uzunlukta olabilen ihtiyozorların koni biçiminde dişlerle donanmış uzun ağızlan ve iskeletsiz bir sırt yüzgeçleri vardı. Hayvanın dört üyesi yüzmeye uygun bir palet bi­çimindeydi, ayrıca çok sayıda kemik­ten oluşan parmak denebilecek uzan­tıları vardı.

İhtiyozorlor, denizlerin yüzey sula­rında yüzerler, sert tabakası (yani gözakı tabakası) kemikleşmiş iri gözleri sayesinde, balıklar ve yumuşakçaları kolaylıkla avlayarak beslenir­lerdi.

Erişkin bireylerin içinde embriyo iskeletlerinin bulunmuş olması, bu hayvanların doğurucu (vivipar) ol­duklarım gösterir.Kıyıya yaklaşamadıkları için başka biçimde üremeleri olanaksızdı.

İkinci Zamanda Yaşamış Bazı Sürüngenler

PLEZİYOZORLAR. İkinci Zamanda denizlerde, deniz sürüngenlerinin iki önemli grubu daha yaşamıştır. Bun­lardan biri, başlıca temsilcileri genel­likle pleziyozorlar (Plesiosauria) adı altında bilinen ve gene Triyas’tan Te­beşir devrine kadar yaşamış olan Sauropterygü takımıdır. Bunlar, ihtiyozorlardan çok farklı olup, uzun bo­yunlu fok görünümündeydiler. Üye­leri, çok sayıda parmak kemikleri olan büyük birer el görünümü kazan­mıştı. Kuyrukları uzundu, boyun böl­gesi en çok Elasmozor cinsinde uza­mış olup, 66 omurdan oluşmuştu. Bu hayvanın başının çok küçük, ancak 25 cm olmasına karşılık boyu 12 m’yi buluyordu. Bazen pleziyozorlann fo­sillerinin yakınında yuvarlak taşların bulunması, söz konusu hayvanların bunları daha iyi dalabilmek için mi­delerine doldurmuş olabilecekleri ka­nısını uyandırmaktadır.

MOZAZORLAR. Denizlerde yaşamış üçüncü büyük sürüngen grubu mozazorlardır (Mosasauria); Maaş (Meuse) kertenkeleleri olarak da adlandırıl­malarının nedeni, Tebeşir devrinde yaşamış olanlardan ilgi çekici bir ör­neğin Hollanda’daki Maaş ırmağı ya­kınında topraktan çıkartılmış olması­dır. Mozazarlar aslında açık denizler­de yaşayan yılan görünümünde ker­tenkelelerdi. Boyları 15 m’ye erişi­yordu, ön ve arka ayakları, yüzmeye yarayan paletlere dönüşmüştü. Çene­lerinde ve damaklarında çengel biçi­minde, kıvrık ve büyük dişler vardı. Omur sayılarının çok fazla olması, büyük bir hareket esnekliği sağlıyor­du. Mozazorlar kesinlikle karaya çı­kamazlardı.

Hadi Paylaş!