İkizler Nedir? Nasıl Gerçekleşir?

Aynı doğumda dünyaya gelen iki ço­cuk.

Solda: Yalancı ikizler ya da çift yumurta ikizleri; Sağda: Gerçek ikizler ya da tek yumurta ikizleri.

İkizler iki kategoriye ayrılır:

1. Gerçek ikizler (ya da tek yumurta ikizleri) ay­nı yumurtanın bölünmesiyle oluşur­lar; her ikisi de aynı cinsiyettedir, bir­birlerine çok benzerler, kan grupları ve parmak izleri aynıdır. Bunlara monozigotlar da denir;

2. Yalancı ikizler (ya da çift yumurta ikizleri) farklı iki yu­murtadan oluşurlar; farklı cinsiyette olabilirler. Bunlara dizigotlar da de­nir (üçüz, dördüz ya da beşizler de du­ruma göre bir ya da birçok yumurta­dan dünyaya gelirler).

İkizlerin, özellikle de gerçek ikizlerin incelenmesi tıp ve genetik açıdan son derece önemlidir. Gerçekten de. bir tek yumurtanın bölünmesiyle dünya­ya gelen gerçek ikizler özdeş genotipte doğarlar, bir başka deyişle aynı soya çekim özelliklerini taşırlar. Gerçek ikizlerin incelenmesi, yalnızca insan söz konusu olduğunda, doğuştan gelen özellikleri sonradan edinilenlerden ayırt etme olanağını sunar. İkizlerle ilgili araştırmalarda uyumluluk ve uyumsuzluk kavramlarına başvurul­maktadır. Bir hastalık ya da bir özel­lik aynı ikiz çiftinin her ikisinde de varsa ya da ikisinde de yoksa, uyum­luluk söz konusudur. Tersine, bir has­talık ya da bir özellik, ikizlerden yal­nızca birinde görülürse, uyumsuzluk­tan söz edilir. Belli bir özellik için ge­nelde uyumsuzluk görülüyorsa, bu özellik, soya çekime bağlı değildir. Ama genel olarak uyumluluk saptanıyorsa, soya çekimin özellik üstünde et­kili olduğu düşünülebilir. Kuşkusuz uyumlulukla uyumsuzluk arasındaki durumlar da söz konusudur; ikisinin birbiriyle ilişkisi, bir özellik ya da hastalığın belirmesinde dış ortama düşen payın değerlendirilmesini sağ­lar. Hastalık söz konusu olduğunda ikizlerin çoğunlukla bir arada yaşa­dıkları düşünülürse, aynı zamanda aynı hastalıklarla karşılaşma tehlike­sinin bulunduğunu da unutmamak ge­rekir.

Bu veriyi ortadan kaldırmak için ge­nellikle bir arada yetiştirilen, ancak genetik açıdan birbirine benzemeyen yalancı ikizleri, gerçek ikizlerle kar­şılaştırmak yerinde olur. Uzun süre­den beri yapılan incelemelerde, gerçek ikizlerin çoğunlukla aynı beğeni­leri ve benzer yazgıları oldukları gö­rülmüştür: İkisinden biri kötüye gidi­yorsa, öbürü için de aynı şey söz ko­nusudur. En son araştırmalarda, bu noktalara kesinlik kazandırılmaya ça­lışılmıştır: Sözgelimi, yaptıkları spor­lar benzerlik göstermektedir. İki ger­çek ikizin ağırlıkları genellikle birbi­rine son derece yakındır. Uyumluluk üstüne yapılan çalışmalar, zekâ dere­cesi, zekâ geriliği, saranın (epilepsi) bazı biçimleri, spina-bifida gibi omur- ganm kötü gelişimleri ve alerjik has­talıklar güçlü bir soyaçekimin varlığı­nı ortaya koymaktadır. Ayrıca bazen vereme karşı soyaçekimsel bir yatkın­lık da gözlenmektedir. Buna karşılık, bilinen kanser türleri ve kalp kası (miyokard) enfarktüsünde soya çekimin payı çok az, hele bulaşıcı hastalıklar ve mültipl skleroz içinse hiç yok dene­cek kadar azdır. Gerçek ikizlerden bi­rinden öbürüne yapılan organ nakil­leri ve doku aşılamaları başarıyla so­nuçlanmaktadır.

Hadi Paylaş!