İzmir’in Yerleşim Yeri ve Özellikleri

İzmir kenti kara içine derin bir biçim­de sokulmuş olan İzmir körfezinin bitim yerinde kurulmuştur. Kentin kuruluşunda önemli yeri olan İzmir körfezi, Urla yarımadasına paralel olarak kuzey-güney doğrultusunu, sonra kara içine iyice sokularak doğu-batı doğrultusunu almıştır. Bu doğrultuda da iyice darlaşır; Karşıyaka-Konak Meydanı arasında genişlik 2  km’ dir. Körfezin bu dar yerinde He­kim adası ve Uzunada bulunur. Ken­tin yakın çevresi dağlıktır. Kuzeydo­ğuda Yamanlar dağı, doğuda Nif da­ğı, güneyde Kızıldağ, batıda Urla ya­rımadasının dağlık kütlesi ile çevril­miş olmasına karşın, bu dağlar ara­sındaki boğazlar, İzmir’in öbür böl­gelerle bağlantısını sağlar. Doğuya giden yol Belkahve geçidini aşarak, kuzeydoğuya giden yol, Sabuncu be­lini aşarak Gediz vadisine ulaşır. Ku­zeye yönelen yollardan birisi Mene­men boğazından geçer, öbürüyse Ge­diz’in Akhisar çayını izler. Güneye yönelen yollar Kızılçullu deresi vadi­sini izleyerek Cuma ovası çukur ala­nına, buradan da Torbalı ovasına ulaşır. İçeriye doğru uzanan Küçük Menderes vadisi ulaşımda kolaylık sağlar. İzmir kenti kurulduğu yerin elverişli koşulları nedeniyle her za­man önemli bir ticaret kenti olmuş­tur. Ege bölgesinin tümünün ve bu bölgeye komşu olan bölgelerin ürün­leri İzmir’de toplanır, buradaki atöl­yelerde işlendikten sonra satılır. Böy­lece İzmir’de dış ticarete bağlı bir sa­nayi gelişmiştir.

İzmir kenti körfezin bitim yerinde, kuzeyde Karşıyaka’nın batı ucunda Bostanlı’dan başlar, körfezin çevresini 27 km’lik bir hilal çizerek çevirir ve güneyde Üç kuyular’da sona erer; Balçova ve İnciraltı gibi yerleşmeler­le batıya doğru sürer. Yerleşme, ku­zeyde Bostanlı’da doğal bir engelle karşılaşır; Gediz’in eski ağzındaki bataklıklar yerleşmeye engel olmak­tadır.

Karşıyaka semti doğuya doğru, Tu­ran ve Bayraklı ile birleşmiştir. Ken­tin körfez kıyısında yer yer daralıp genişleyen bir yerleşme alanı vardır. Körfez çevresinde en çok genişlediği yer, Kızılçullu deresinin körfez biti­mine yaydığı üçgen biçimli delta üs­tündedir. Bu delta, Alsancak’a doğru ilerler. Doğusunda İzmir’in ticaret li­manına bağlı tesisler yer alır, batısın­daysa Alsancak ve Konak Meydanı arasındaki birbirine paralel birkaç kordon, İzmir’in en canlı kesimini oluşturur. Konak semtinin batısında Göztepe, Güzelyalı ile süren yerleş­me, Hatay ile birleşerek İzmir’i bu yönde de genişletmiştir. Büyük İz­mir’in yerleşme alanı dışındaki Buca, Seydiköy-Gaziemir, Bornova günü­müzde kentin sürekli yerleşme alanı içine girmiş ve aradaki boşluklar ge­cekondularla dolmuştur. Kentin bu alansal olarak büyümesine paralel olarak nüfusu da sürekli olarak artmıştır. Cumhuriyet’in başlarında 154.000 (1927 sayımı) olarak saptanan nüfusu, 1950’de 200.000’i (227.578), 1965’te 400.000’i (411.626), 1970’te 500.000’i (520.882) aştı. 1985’te 1 milyonu da aşarak 1,5 milyona yakla­şan kentin nüfusu, 1990 sayımında 1.757.454 olarak sayıldı.

Hadi Paylaş!