Farklı kimyasal ya da fiziksel özellikte olan ama kimyasal çözümlemeleri aynı yüzdelik bileşimi (aynı kaba formül) sağlayan bileşiklerin (izomer) özelliği.
“Eşit parçalardan oluşmuş” anlamına gelen izomer sözcüğü 1831’de j.J. Berzelius (1779-1848) tarafmdan ortaya atılmıştır.
Birçok izomerlik, organik kimyayı ilgilendirir.
Yer İzomerliği Ve İşlevsel İzomerlik
Yer izomerliği söz konusu olduğunda, iki izomer ancak bir kökün ya da işlevsel bir kümenin yerindendolayı ayrılırlar. Mineral kimyasında, şu tip kompleksler seçilebilir: Farklı renk ve özellikteki [Pt Cl2 (NH3)4) Br2 ve [Pt Br2 (NH3)J Cİ2. Ayrıca, komplekslerdeki su izomerliği de karşılaştırılabilir: Gri-mor [Cr (H20)6] Cl3, koyu yeşil [Cr Cl2 (H20)4) Cl. 2H20 ve yeşil [Cr C1 (H20)5] cı2. h2o.
İşlevsel izomerlik, aynı bir kaba formül için, farklı işlevlerin var olmasına denk düşer. Sözgelimi: C3 H60, CH:J -CO-CH3 asetonu ve propenolü (alilalkol) CH2 = CH-CH2OH betimleyebilmektedir.
Stereoizomerlik
Çeşitli uzamsal konfigürasyonlarm sınıflandırılması, iki tür izomerliğin ayırt edilmesine yol açar.
Geometrik İzomerlik Ya Da Cistrans İzomerliği
Geliştirilmiş aynı formüle, belirli bir düzlemin iki tarafında farklı biçimde yer alan köklere sahip iki izomer denk düşebilir. Sözgelimi, organik kimyada, maleik ve fümarik asitlerdeki etilenik cistrans izomerliği (Çiz.l) ya da, altıgen halkalardaki “sandalye kayık” izomerliği (Çiz. 2). Mineral kimyasındaysa, [Co Cl2(NH3)4]T kobaltidikloro tetramin kompleks iyonu sayılabilir.
Optik İzomerlik
Geometrik izomerlikten, molekülün bakışımsız bir atom içermesi gerektiği için ayrılır. Sözgelimi, dört farklı kümeye bağlı karbon atomu: CH3 -CHOH-COOH laktikasit. Polarılmış ışığın polarlanma düzlemini dik olarak sağa döndüren izomer “dekstrojir”, öbürü “levojir” olarak adlandırılır. Bu iki biçim öteleme yoluyla üst üste gelemezler ve saymaca bir A aynasında biri öbürünün görüntüsü durumundadır. Elde edilen izomerler, birbirlerinin optik tersleridir (ya da enantiyomorflar). Siklanik türevlerin, ozların, tartarik asidin ve aminoasitlerin, birçok bakışımsız karbon içerdiklerinden, birden çok optik izomerleri vardır. Sözgelimi, tartarik asit HOOC-(CHOH)2 -COOH (Çiz. 3). “Doğal olarak etkisiz” denen izomer, bir bakışım düzlemi içerir ve bundan dolayı da optik etkenliği yoktur. Bunu, denkleşmeden ötürü etkisiz olan ve “rasemik karışım” denen, dekstrojir ve levojir izomerlerin eşmoleküllü karışmamdan ayırt etmek gerekir. Bu kavramı, bakışımsız karbon taşımayan, ama bütün molekülünün bakışımsız olduğu bileşiklere yaymak gerekir. Böyle bir durumla, köklerle yerdeğişimine uğramış difenilde ve karmaşık minerallerde karşılaşılır. Etken izomerlerin yalnızca döndürücü güçlerinden dolayı değil de, billur bilimsel ve fizyolojik güçlerinden dolayı da farklılaştıkları görülecektir. Döndürme gücü bulunmayan rasemik karışımların özel fizyolojik nitelikleri de yoktur.
Son Yorumlar