Kosta Rika Coğrafyası Tarihi ve Ekonomisi

Orta Amerika’da ülke.

Kuzeyde Nikaragua, doğuda Antil de­nizi, güneydoğuda Panama Ve güney­de Büyük Okyanus’la çevrilidir.

Kosta Rika Coğrafyası

Kosta Rika’nın yüzey şekilleri büyük çeşitlilik gösterir. Güney Nikara­gua’daki ovaların uzantısı olan Antil denizi kıyısındaki alçak ovalar ülke­nin üçte birini kaplar. Orta kesimler­de, kuzeybatı-güneydoğu doğrultusun­daki yükseltilerse ülke toprakları üs­tünde boylamasına uzanır ve birçok birimden (Guanacaste dağlan, volka­nik Orta dağlar, Talamanca dağları) oluşmuştur; bunlar çöküntülerle (Or­ta Vadi) kesilmiş ya da ayrılmışlardır. Büyük Okyanus’a bakan yamaçlar karmaşık ovalar ve dağlık kütlelerden oluşur. Bu kesimde Nicoya ve Osa ya­rımadaları, yaylalarla ayrılmış dara­cık ovalar ve tepelik bölgeler yer alır. 8. ve 11. Kuzey enlemleri arasında bu­lunan Kosta Rika’nın yağışlı tropikal bir iklimi vardır. Atlas Okyanusu ke­simi sürekli yağış alırken Büyük Ok­yanus kesiminde kurak mevsim 4-5 ay sürer.

Kosta Rika Tarihi

Kristof Kolomb’un 1502’de doğu kıyı­larını keşfetmesinden sonra Kosta Ri­ka 1522’de Gonzales Davüa tarafın­dan bulundu; daha sonra 1563’te juan Vazquez de Coronado burada Cartago’yu kurdu ve kent 1823’e kadar ülkenin başkenti olarak kaldı. Tala­manca yöresinde birçok Kızılderiliayaklanması {özellikle 1709’daki) sömürge dönemini büyük ölçüde etkiledi; ama Orta Vadi’ye yerleş­miş olan halkın çoğunluğunu be­yazlar oluşturuyordu. Kosta Rika 1821’de, İspanya’dan ayrılan Meksika’yı örnek alarak 1823’te bağımsız bir devlet oluşturdu; ardından da kölelik kaldırıldı. 1824-1838 yıllan arasında ülke, Orta Amerika Federal Cumhuriyeti’nin beş eyaletinden biri haline geldi; daha sonra yeniden egemen bir cumhuriyet oldu. 1835 – 1842 yılları arasında Braulio Carrillo kahve yetiştiriciliğini değerlendirdi, 1871’de de başkan Guardia, United Fruit Companynin kurucularından olan Minör C. Keith’e, Atlas Okyanusu kıyılarında ilk ola­rak, muz ekili büyük tarım işletme­lerini kurma ve yönetme iznini verdi. Uzun tartışmalara konu olan Kosta Rika sınırlan, Nikaragua ile 1889’da saptandı. Panama’yla olan sınırlarsa 1944’teki David anlaşma­sıyla belirlendi.

General Tinoco’nun diktatörlük dö­nemi (1917-1919) dışında ülkede genel olarak hareketsiz bir siyasal yaşam gözlendi. Kosta Rika’da Gonzalez-Flores’in başkanlık döne­minden (1914-1917) sonra modem mali yasalar yürürlüğe kondu ve devletin iktisadi yaşama müdahale etmesi olanağı sağlandı. Liberal Otilio Ulate’nin 1948 seçimlerin­den başarıyla çıkması ülkede bir iç savaşın başlamasına yol açtı. Ama, Jose Figueres Ferrer’in yönetimin­de “Karayipler Lejyonu” muhafaza­kârları yenilgiye uğrattı.

Kasım 1949’da, O. Ulate cumhur­başkanlığına geldi. Ulusal Kurtuluş Partisi’nin desteklediği Figueres ise Kasım 1953’te onun yerine geçti. Başkanlığı sırasında, Nikaragua’yla birçok sınır çatışması oldu. İç siya­set alanında, Figueres reformcu bir siyaset geliştirdi ve United Fruit Company’den eskiden olduğundan çok daha elverişli koşullar elde et­ti. 1958’de muhafazakârların işba­şına gelmesi üstüne cumhurbaş­kanlık görevini Mario Echandi üstlendi. Ama kahve fiyatlarının düşmesi ve bunu izleyen çeşitli iktisadi güçlükler, Ulusal Kurtuluş Partisi’nin adayı olan Francisco Jose Orlich’in başkanlık seçimlerini kazanmasına yol açan etkenler oldu. Muhafazakârların 1966 (Jose Joaquin Trejos Femandez) ve 1978 (Rodrigo Carazo Odio) başkanlık seçimlerini kazanmalarına karşın, Ulusal Kurtuluş Partisi, Jose Figueres’in (1970’te yemden seçildi), daha sonra da Daniel Oduber Quiros (1974-1978), Luis Alberto Monge Alvarez (1982-1986) ve Oscar Arias’ın (1986-1990) cumhurbaşkanlığında ülkenin siyasal yaşamına sürekli egemen oldu. Ama 1990 Şubatında yapılan seçimlerde Hıristiyan Sosyal Birlik Partisi’nin adayı Rafael Angel Calderon Fournier, oyların % 51’ini alarak cumhurbaşkanlığına seçilmeyi başardı.

Kosta Rika Ekonomisi

1821’de, bağımsızlık sırasında Kosta Rika’nın nüfusu 70 000 kadardı; tümü de orta havzada (ya da Orta Vadi) toplanmıştı. Kızılderili işçilerin azlığı ve madenlerin zenginliği ülkenin sömürge döneminde çok az gelişmesine neden oldu. Kahve tarımının gelişmesiyse İspanya kökenli halkın egemenlik Kurmasını sağladı (% 85 beyaz); orta ve büyük toprak mülkiyeti öbür Orta Amerika ülkelerine oranla çok daha güçlüydü. Son yirmi-otuz yıldır Orta Vadi’deki “ılıman topraklar”ın halkı giderek çevredeki “sıcak topraklara” inme­ye ve buraları değerlendirmeye gi­rişti. 1980 yılları başındaki iktisadi sı­kıntılar günümüzde atlatılmış ve 1985-1990 döneminde ülke yeni­den % 4,5 oranında büyüme hızını yakalamayı başarmıştır. Kahve ül­kenin başlıca gelir sağlayan üreti­midir (1992’de 142 000 t); öte yandan şekerkamışı (3 000 000 t) ve muz (Büyük Okyanus kıyısında yaklaşık 950 000 t) üretimi de önemlidir. Ülkenin dışsatım ürün­leri, kahve, muz, şekerkamışı şeke­ri ve kakaodur. Büyük tarım işlet­melerinin önemli bölümü çokulus­lu şirketlerin (A.B.D. ağırlıklı) denetimindedir. Ticaret daha çok A.B.D. ve öbür Orta Amerika ülke­leriyle yapılır. Hayvancılık son za­manlarda gelişmiştir. Sanayi henüz önemli bir rol oynamaz (etkin nü­fusun % 24’ü) ve tüketim mallarıy­la sınırlıdır; ama gelişmesini sür­dürmektedir. Boksit yatakları he­nüz işletilmemektedir. Ülkenin büyük tek kenti San Jose’dir.

Hadi Paylaş!Share on FacebookTweet about this on TwitterShare on Google+Share on RedditPin on Pinterest

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.