Kozmik Işınlar Nedir? Kökeni Nedir?

Evren’den gelen, Yer atmosferinde ve Yer yüzünde özellikle fiziksel ve biyo­lojik bakımdan ilgi çekici tepkimelere yol açan, çok yüksek enerjili tanecik­lerden oluşmuş ışınım.

Kozmik ışınların incelemesine ilk kez Gockel başladı (1910); Millikan ise iyonlaştırma etkilerini ve madde içi­ne işleme özelliklerinin güçlü olduğu­nu ortaya çıkardı.

Kozmik ışınlar elektronlardan, fotonlardan, nötronlardan (kesin değildir), özellikle protonlardan (% 75), helyum atomu çekirdeklerinden (% 20) ve da­ha ağır elementlerden oluşurlar. Bü­yük bir hızla hareket eden bu tanecik­lerin enerjileri de çok büyüktür: Bu enerji en güçlü hızlandırıcılarda tane­ciklere iletilen enerjinin yüzlerce ka­tıdır. Bunları hızlandırıp çok yüksek enerjiler veren süreç iyi bilinmemek­te, büyük bir olasılıkla Gökadamız içindeki yaygın magnetik alanlarla ilgili olduğu sanılmaktadır. Güneş’in ya da Yer’in magnetik alanı içinde tane­cikler sapmamaktadırlar. Söz konusu ışınlar Geiger-Müller sayaçlarıyla ya da Wilson odaları yardımıyla ortaya çıkarabilmektedirler. Yer sürekli olarak bu tanecik akışını almakta ve atmosferin üst bölümleri kozmik ışın­larla havadaki azot ve oksijen çekir­deklerinin şiddetli bir çarpışma yeri olmaktadır. Bu çarpışmalar, ortalama yaşam süreleri çok kısa olan kararsız taneciklerin (mezonlar ve müonlar) oluşmasına yol açmaktadır.

Kozmik Işınların Kökeni

Kozmik ışınların kökeni konusunda de­ğişik varsayımlar ortaya atılmıştır; ki­milerine göre, ağır atomların yok ol­ması, kimilerine göreyse Evren’imizin oluşumunda varolduğu sanılan kıya­metin yol açtığı ışınımlar söz konusu­dur. Ama bazı kozmik olaylarla (özel­likle ender olarak rastlanan protonlu olaylar) Güneş’in renk küresel püs­kürmelerinin en şiddetli olanları ara­sında sıkı ilişki bulunduğu saptanmış­tır. Kozmik ışınlardaki daha küçük de­ğişimler Güneş’teki küçük püskürme­lerle bağlantılıdır. Ama bu olgu, koz­mik ışınımın Güneş kökenli olduğunu kanıtlamaz. Bunlar belki de yıldız ya da gökada kökenlidirler ve birincil kozmik tanecik akımının değişimine yol açan, Güneş etkinliğine bağlı gezegenlerarası olaylardan etkilenmiş olabilirler.

Hadi Paylaş!Share on FacebookTweet about this on TwitterShare on Google+Share on RedditPin on Pinterest

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.