Kum Nedir? Nasıl Oluşur?

Bazı kayaçlarm, özellikle de silisli küt­lelerin doğal etkenlerle ufalanmasın­dan oluşan küçük ve sert taneler top­luluğu. Kum tanelerinin çapı 50 um ile 2 mm arasında değişir. Toprağın dokusu ve tanesel bileşimi,balçık (2-50 (im) ve “ince kırıntılara” (2 nm’den küçük) göre kapsadığı kum oranıyla belirle­nir.

Bir Döküntü Kayacı Oluşumu

Mineraloji açısından kum, aşındırma etkenleri yüzünden bozulup zarar gör­müş granitlerden (eski dağ kütleleri ve Üçüncü Zaman dağ sıralan) türeyen bir döküntü kayacıdır. Bu nedenle kum, püskürük kayaçlan oluşturan, kimyasal ya da mekanik etkilerle ser­best kalmış minerallerden meydana gelir: Kuvars taneleri (hacmin dörtte üçünü oluşturur); silis billurları; mi­ka yaprakçıkları. Gene aynı nedenle kumlu döküntü çökelleri, karaların aşınma evrelerinde oluşmuşlardır.

Özgün Nitekli Bir Kayaç

Bir aşındırma sürecine bağlı olan kum, aynı zamanda, fiziksel özellikle­rinin yol açtığı engebe biçimleri ve bit­kisel oluşum tipleriyle özgün bir ka- yaçtır. Gevşek bir kayaç olan kumun başlıca niteliği, suyu tutmasını engel­leyen gözenekliliğidir. Demek ki, kum üstündeki bitki örtüsü, yalnızca yağ­murdan sonra çok az miktarda su bu­labilir; buna karşılık, kumun tuttuğu suyun hemen hemen tamamı bitkiler tarafmdan emilir. Kum gevşek oldu­ğu için üstünde granitler ve kireçtaş- lannm tersine, bitki örtüsünün geliş­mesine olanak verir. Kumun özellikle­rinden biri de toprağa kalınlaşma ola­nağı vermesidir; oysa sıkı kayaç böl­gelerindeki topraklar, ancak ana ka­yacın üstünde ve ana kayacın bozulan ince bir tabakası zararına gelişebilir­ler. Bu nedenle kumların asitliliği de, üst­lerinde yetişen bitkilerin özelliklerinin oluşmasında büyük rol oynar: Yağış bol olsa bile kuraklığa uyarlanmış olan (suyun hızla süzülmesi,bitküeri su depolarından yoksun bırakır), bit­kiler yüksek pH’va (asitliliği belirten hidrojen potansiyeli) ve buna bağlı olarak baz eksikliğine dayanabüir. Bu nedenle, kumluk alanlar daha çok ko­lay yetişen çamlar ve çalılıklarla kap­lıdır. Kıyılarda, güçlüklere bir de denizin etkileri (aşırı tuz ve su) eklenir ve buralarda ancak söz konusu koşul­lara uyarlanmış bitkiler yetişebilir: Tuzcul bitkiler ve kumsever bitkiler kıyıların dışında kumlu arazilerin yer­leri, çalılı fundalık oluşumları ya da çam ağırlıklı ormanlar, kurakçıl fundalıklarla belirlenebilir.

Hadi Paylaş!Share on FacebookTweet about this on TwitterShare on Google+Share on RedditPin on Pinterest

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.