Kuzey Afrikalı Emiri Abdülkadir Kimdir? (Maskara 1808-Şam 1883). 1832’de Arapların sultanı ilan edildi, Fransızlara karşı babasının başladığı ve 1847’ye kadar süren mücadeleye devam etti. 1833’te Oran önünde yenilmesine rağmen, 1834’te, general Desmichels’den, ülkenin batısında hakimiyet kurmasını sağlayan bir antlaşma elde etti. Fakat samimi değildi, 1835’te general Trezel’e Makta’da baskın yaptı. Onu cezalandırmak üzere açılan savaşlar sonunda, başkenti Maskara. Clauzel tarafından alındı, sonra Tlemsen de işgal edildi. 1837’de, Tafna antlaşması ile. hala kısmi işgal politikasını sürdüren Bugeaud ona Oran eyaletiyle, kıyı hariç, Cezayir şehrinin bir kısmı üzerinde hak tanıdı. Savaşa tekrar başlamak üzere yeni devletini teşkilatlandırdı. 1839’da Orlians dükü Konstantin şehrini Demir kapılar geçidiyle Cezayir’e bağlayınca, Fransa’nın Tafna antlaşmasına aykırı davrandığını söyleyerek mukaddes cihat ilan etti ve Mitica’ya baskın yaparak Avrupalıları kılıçtan geçirdi. Valee onu birkaç yenilgiye uğrattı, fakat asıl 1840’ta genel vali tayin edilen Bugeaud sabit işgal noktaları ve kuvvetli akıncı birliklerden meydana gelen bir karma sistem sayesinde ona öldürücü darbeler indirdi ve sonunda bütün Cezayir’i işgal etti.
Aumale dükü tarafından 1843’te karargahının ele geçirilmesi, onun için yıkıcı oldu: kabileler boyun eğdiler. Abdülkadir Fas’ın ücra bir bölgesine sığındı. Fakat, müttefiki Fas sultanı Abdurrahman’ın Isli’de bozguna uğraması (1844). ve 1846’da ona düşmanlık göstermesi, kıstırılmış bir durumda olan emiri, Sidi Brahim’de son bir başarı elde ettikten sonra. 1847 aralığında general Lamonictere’e teslim olmak zorunda bıraktı. 1852’ye kadar Fransa’da enterne edildikten sonra Bursa’da inzivaya çekildi (1853), sonra Şam’a gitti (1855) ve orada 1860 katliamları ve 1870-1871 savaşı sırasında Fransa’ya karşı dostça davrandı.
Son Yorumlar