Önceden çok düşük sıcaklıkta ve kısa sürede dondurulmuş olan bir maddenin özel bir yöntemle kurutulması. Liyofilleştirilmiş maddenin çözülmesi, su katılarak sağlanır.
Liyoffilleştirme Nedenleri
Besinlerin bozulmasının temel nedeni olan enzimler hidroliz tepkimeleri için, mikroorganizmalar da yaşamak için suya gereksinim duyarlar. Tepkime hızının soğutma yoluyla azaltıldığı ve suyun dondurulmasıyla besinlerin bozulmasının önlendiği eskiden de bilinmekteydi. Soğuğun sürekli olması gerektiğinden işlemin gerçekleştirilmesi oldukça güçtür. Su ortadan kaldırıldığında mikroorganizmaların yaşam ve enzimlerin de etkenlik olasılığı tümüyle yok olur. Isıtarak su giderme uzun süreden beri bilinen bir yöntemdir: Ama besinin tadının değişimine yol açtığı için soğutarak kurutma yöntemine başvurulmuştur.
Liyofilleştirme Tekniği
Dondurma işleminden önce besin maddesi suyu bulunduğu yerde buz halinde tutulacak biçimde -40°C ve -80° arası bir sıcaklıkta soğutulur, böylece hücrelerin bozulması önlenir. Ardından, çok ileri bir vakum altmda (yaklaşık 0,4 mm-cıva) ısı verilir; buz gaz haline geçerken sıcaklık sabit kalır. Su buharı özel bir düzenekle yakalanır ve maddenin nemden arındırılması sürdürülür. Suyun büyük bölümü buhar haline geçtiğinde madde ısınır; suyunun % 80-90’ını yitirmiştir. Artık madde çevre sıcaklığında, havasız ve nemsiz ortamda, vakumda ya da yüksüz gazda satışa sürülebilir. Liyofilleştirilebilen maddeler arasında meyve suları, kahve ve süt sayılabilir. Ayrıca et, meyve, balık, mantar, kabuklular, sebzeler de liyofilleştirilen maddelerdir; bunlar özgün biçimlerini korurlar ve hafif bir nemlendirilmeyle taze görünümlerine kavuşurlar.
Yöntem henüz masraflı olduğundan, özellikle ilaç sanayisinde, aşı, enzim kan ya da kan öğeleri, hormonlar gibi bozunabilir biyolojik maddeler için kullanılır. Bununla birlikte “sürekli soğutma” durumunun ortadan kaldırılması .kütlenin % 90’ının alınması ve dolayısıyla taşıma kolaylığı, aşağı yukarı sınırsız bir saklama süresi, biyolojik niteliklerin tümüyle korunması gibi üstünlükler bu yöntemin geleceğin koruma yöntemi haline gelmesini sağlayacaktır.
Son Yorumlar