Macar bestecisi Liszt Kimdir?

Macar bestecisi (Doborjan, Sopron yakınları, 1811-Bayreuth, 1886). Esterhazy prenslerinin bir müzikçisinin oğlu olan Franz Liszt, topluluk önünde piyano çalmaya dokuz yaşın­da başladı ve ailesi Viyana’da oldu­ğu için 1820’de Czerny’yle piyano, Salieri’yle de müzik yazımı çalıştı. 1823’te konservatuvar öğrenimi gör­mek amacıyla Paris’e gitti, ama Paris Konservatuvarı’nm yöneticisi,Liszt’in milliyetini bahane ederek başvurusu­nu geri çevirdi. Bunun üstüne Liszt, Paer ve Reicha’yla çalıştı, Orleans prensi ve Berry düşesinin malikâne­lerinde konserler verdi, İngiltere’de turneye çıktı. Don Sanche adlı yapıtı 1825’te Opera’da yorumlandı; bir yıl sonra hem babasının ölümü hem de bir hayal kırıklığına uğraması, mistik bir bunalıma sürüklenmesine yol aç­tı, Ifetta bir ara tarikata girmekten bi­le söz etti. 1830 Devriminden sonra, romantiklerin toplantılarına katılma­ya başladı; Hugo, Dumas, Musset, Delacroix, Berlioz, Chopin, Paganini’yle bağlantı kurmuştu; bu arada George Sand ve kontes Marie d’Agoult ile de görüşüyordu; kontes kocasını ve ço­cuklarını bırakarak Liszt’in peşinden İsviçre’ye gitti. On yıllık beraberlikleri sırasında üç çocukları oldu; gene bu dönem Avrupa’da konser turneleriy­le geçti. 1841’de Ren ırmağındaki bir adaya yerleşen çift üç yıl sonra ayrıl­dı.

1847’de Liszt’in yaşamında yeni bir dönem açıldı; müzikçi virtüözlüğü bir yana bırakıp beste yapmaya ve or­kestraya yöneldi, çağdaş yapıtlar ya­ratmaya koyuldu. Weimar’da korobaşı olduktan sonra birkaç turneye çık­maktan da geri kalmadı. Bu yolculuk­ları sırasında Kiev’de kendisinden on iki yaş büyük olan prenses Sayn-Wittgenstein’la karşılaştı. Prenses onun peşinden Weimar’a gitti; Liszt burada ilk Avrupa müzik festivalini düzenledi, her yıl büyük çağdaş yapıt­ların yorumlanmasını sağladı. Bunlar arasında Wagner’in (Tannhâuser, 1850; Lohengrin, 1851) yapıtları da vardı; ayrıca bir “Berlioz haftası” (1852) düzenledi. Aynı dönem, müzikçinin beste açısından da verimli döne­mi oldu: Senfonik Parçalar; Dante Senfonisi; Fa us t Senfonisi; Piyano İçin Sonat; Bach Üstüne Fantezi ve Füg; Piyano İçin Konçerto (iki tane); Graner Festmesse (1855). Liszt ve pren­ses Sayn-Wittgenstein, durumlarına bir çekidüzen vermek istiyorlardı. Prensesin Rusya’da tanınan boşanma­sı papa tarafından yadsındı. Yenilik yanlısı bir insan olan Liszt Weimae’da şiddetli bir mücadeleye girişti ama 1858’deki bir entrika Liszt’in sundu­ğu, Cornelius’un Bağdat Berberi’nin başarısızlığa uğramasma neden oldu. Bunun üstüne istifa eden Liszt Roma’ya yerleşmeye (1861) karar verdi. Bu tarihten sonra Liszt’in yaşamında­ki en gizli dönem başladı. Prensesle evlenemeyince Lazarosçuların arası­na çekildi ve 1865’te rahip oldu. Bun­dan böyle Roma, Weimar ve Pest ara­sında gidip geldi. Kızı Cosima’nın, birincisi gibi ikinci kocasından da (Wagner) boşanmasından sonra, Wagner’le aralarına soğukluk girdi, ama bir süre sonra 1874’te barıştılar ve Liszt 1876’da Bayreuth’ün açılış törenine katıldı.

Liszt, Colonne tarafından 1886’da verilen Graner Festmesse’nin yorumlan­ması sırasında Paris’te bulunuyordu; besteci aynı yıl içinde Bayreuth’te Tristan’ın gösterimlerinden birine ka­tıldıktan sonra öldü.

Liszt çağdaşı olan pek çok müzikçinin çok sayıda yapıtının gerçekleştirilme­sine katkıda bulunmuştur. Bunlar arasında Berlioz, Schumann, Mendelssohn, Wagner, Saint-Saens var­dır. Şaşırtıcı bir klavye virtüözü, da­hi bir besteci, başarılı bir orkestralamacı, özellikle yaşamının son yılları­na doğru son derece verimli ve dikka­te değer bir eğitimci olan Liszt, bütün bu özelliklerine karşın az sayıda arı müzik yapıtı bırakmıştır; romantizme gönül verdiği zaman gereksinim duy­duğu desteği edebiyat alanında bul­muştur. Çoğunlukla dinsel müzik temalarından yararlanarak oluşturdu­ğu dinsel yapıtlar henüz pek yaygın­lık kazanmamıştır.

Hadi Paylaş!