Magdaleniyen Dönemi ve Uygarlığı Hakkında Bilgi

Magdaleniyen, Üst Yontmataş devrinin (Üst Paleolitik) son dönemine bağlı önemli Tarihöncesi devri.

Würm III/IV buzul ara evresinde ve Perigord, Charente (Loing vadisindeki birkaç sit) bölgeleriyle sınırlı bir alanda, yaklaşık olarak İ.Ö. 16 000 yıllarında başlayan Magdaleniyen son buzul evresini (İ.Ö. 12 000 ile 10000 yılları arasında uzanan, çok soğuk ve çok kurak Würm IV) ve İ.Ö. 9500’e doğru son bulan buzulların çekilme evresini içerir. Magdaleniyen devrine adını veren kömür damarı (La Madeleine) Vezere kıyısında Tursac’ tadır (Dordogne, Fransa).

Son Buzullaşma

Çok önemli ve ılıman bir iklimin ege­men olduğu Alt Magdaleniyen’de or­man bitki örtüsü de oldukça çeşitliy­di (kayın ağacı; akçaağaç; dişbudak; çam; fındık). Würm III/IV buzul ara evresinin sonu, Orta Magdaleniyen’ in (Magdaleniyen III) başlarına raslar. Ne var ki, Würm’ün IV. buzul ev­resindeki soğuğun şiddeti değişkendi, bu nedenle hem daha az soğuk, hemde daha nemli birçok dönem yaşandı. Aynı biçimde, son ısınma dönemi de giderek ileriye doğru uzadı. Önceki ılıman kuşak bitki örtüsünün yerini bir bozkır görünümü aldı. İklimin iyileş­tiği dönemlerde, çam ve huş ağacı ye­niden ortaya çıktı. Bu devir, soğuk ik­lim hayvan topluluğunun yaygın oldu­ğu devirdir: Mamut; kıllı gergedan; rengeyiği; bizon; kutup tilkisi; kar tav­şanı; kar tavuğu; Saiga cinsine giren iki antilop türü.Bu soğuk dönemde, yani Orta ve Üst Magdaleniyen’de parlak bir kültür gelişmiş, mağara resmi ortaya çıkmış, kemik, boynuz, çakmaktaşı işlenmiştir. Daha sonra, büyük bir nemliliğe yol açan ısınma, soğuk iklim isteyen hayvan topluluğu­nun kuzeye doğru göç etmesine neden oldu; Tarihöncesi insanları da son hayvan sürülerinin ardından gittiler; ne var ki, doğduğu çevreden kopan Magdaleniyen kültür, buzullaşma son­rası dönemin başında ortadan kalka­rak yerini Cilalıtaş devrinden (Neoli­tik) hemen önce gelen Aziliyen devri­ne bıraktı.

Pincevent Yerleşmeleri

Chancelade (Dordogne) ırkından olan Magdaleniyen insanı kayaların kovuk­larında ve mağaralarda yaşardı (Tarih öncesi’nin en görkemli freskleri Magdaleniyen insanının Lascaux [Fransa] ve Altamira’da [îspanya] yapmış olduğu fresklerdir). Reçineli ya da yapraklı meşaleler kullanarak aydınlanan Magdaleniyen inşam yağlı taş lambalar da kullandı. Bazı mağa­raların tabanında, kil ya da kum için­de, bu dönemde yaşamış erişkin ve ço­cuklarından kalma çıplak ayak izleri bulunmuştur: Tucd’Audoubert (Ariege); Aldene (Herault); Pech-Merle (Lot); Niaux (Ariege). Ne var ki, Mag­daleniyen inşam açık havada, çadır­larda da yaşadı: Çadırların kazık de­liklerine, takozlama taşlarına, koruma duvarcıklarına, çevre taşlarıyla bir­likte ocaklara raslandı. Yapılan kazı­lar sonucu gerçek bir köyün ortaya çı­karıldığı Solvieux (Dordogne) ve özel­likle Pincevent (Seine-et-Mame) bu­nun en önemli kanıtıdır. Yan yana üç ocak içeren bir konutta yapılan kazı­lar sonucunda Yontmataş devri son­larında avcıların yaşamına ilişkin, ol­dukça kesin bir bilgi veren kemik ka­lıntıları ve yontulan çakmaktaşlarm- dan artakalan parçalar ortaya çıka­rıldı. İlgi çekici bir başka olgu da, soğuğun giderek artmasına karşın Üst Magda­leniyen devri Tarihöncesi insanlarının sayısının giderek artmasıdır: Magda­leniyen insanları Fransa’nın büyük bölümüne yayıldılar, İspanya’ya, Bel­çika’ya, İsviçre’ye, Almanya’ya yerleştiler. Magdaleniyen insanlarının bu yayüışı, kültürlerin birbirinden ayırt edilmesinde yönlendirici rol oynar.

Magdaleniyen Uygarlığı

Magdaleniyen uygarlığı, eşsiz bir sa­nat gelişmesine tanık oldu; kemik ya da rengeyiği boynuzundan yapılmış birçok eşya süslendi.

Eski Magdaleniyen’de, başak biçimin­deki çizgilerle süslü mızraklar, çok gelişmiş bir kemik sanayisinin ka­nıtıdır. Taş sanayisi, dikine yontulmuş çok sayıda küçük parçalar içerir: Bunlar arasında kazıyıcı araç gereç­ler, çoğunlukla yıldız biçimli deliciler vardır; bu araç gereçler genellikle küçük parçalardan yapılmıştır. Daha sonraları, taş sanayisi bıçak ağızları­na benzeyen araç gereçlere yönelmiş ve araç gereç tipleri Magdaleniyen sonuna kadar pek az değişmiştir: Çe­şitli tiplerde kazıyıcı aletler ve kazı kalemleri; kenarlarından birine ince rötuşlar yapılmış birçok küçük lam. Orta Magdaleniyen’de, genellikle süs­lü ve yarı yuvarlak çubuklara, uzun uçlu mızraklara, çakmaktaşından, rö­tuşlu küçük üçgenlere raslanır. Mag­daleniyen IV’te zıpkının ilk örnekleri ve mızrakları daha büyük güçle fırlat­maya yarayan fırlatıcılar ortaya çıktı.

Mızrak Üst Magdaleniyen’de gelişti. Bazı taş biçimleri özelleşti: “Papağan gagası” biçimli kazı kalemleri; Teyjat sivri uçlu araçları; Laugerie-Basse sivri uçlu araçları. Magdaleniyen’in son evresinde, küçük taş sanayisine ve geometrik biçimli araç gereçlere bir yönelme oldu ama sanatsal açıdan bir gerileme görüldü.

Hadi Paylaş!