Makine Nedir ve Makinaların Sınıflandırılması

Bir enerji türünü başka bir enerji tü­rüne dönüştürmek ya da belli bir etki oluşturmak amacıyla birleştirilmiş dü­zenekler bütünü.

Makinelerin incelenmesi ve ortaya konulması, mühendislik tekniklerin­den kaynaklanır ve karmaşık hesap­lar gerektirir. Otomatizm ve düzenle­me sistemleri, bir makinenin çalışma­sının, yapacağı işleve uyarlanmasını sağlar.

Makinenin kökenleri kaldıracın bu­lunmasına kadar uzanır (İ.Ö. 5000). Askeri mühendisler, eskiden kentlerin kuşatılmasında kullanılan savaş alet­lerini gerçekleştirmek için çıkrık, ip ve makara gibi basit makine düzenekle­rinden yararlanmışlardır.

Bilimsel yazıların yayımlanmasını sağlayan baskı makinelerinin ortaya çıkmasıysa XV. yy’da, Rönesans’ın başlangıcında oldu. Bu dönemde Leonardo da Vinci, sonraları havacılık­ta kullanılan ilkelere göre yapılmış “uçan makineler”e ilişkin dikkat çe­kici araştırmalar gerçekleştirdi.

İlk sanayi makineleri XVIII. yy’da ya­pıldı (1769 da buhar makinesi). XIX. yy’da çok sayıda yeni makine çeşitle­ri bulunarak halkın kullanımına su­nuldu (1830’da dikiş makinesi. 1873’de yazı makinesi). Bu yüzyıl ger­çekten de makinelerin sanayide yay­gın olarak kullanılmaya başlandığı dö­nem oldu. İnsan makinelerin ve sana­yileşmenin çevresindeki gücü kırma­yı ve en eski düşlerini gerçekleştirme­yi sağlayacağını düşünüyordu; oysa makineleşme insanın etkinliklerini giderek ortadan kaldırmış, bireyin öz­gürlüğüne karşı çıkarak, yeni iktisa­di ve siyasal sistemlerin doğmasına yol açmıştır.

İnsan-makine birlikteliği çoğunlukla makine yararına oldu ve makineleş­menin insan özgürlüğüne etkisi üstü­ne yapılan tartışmalar günümüzde de varlığını sürdürdü. Bilgisayarların or­taya çıkması ve otomatikleştirme bu konudaki tartışmayı yeniden başlattı ama bu. eskisi kadar yoğun olmadı; çünkü hesap makinelerine komutları veren insandı.

Makinelerin Sınıflandırılması

Makineler, basit makineler ve bileşik makineler olarak sınıflandırılabilir­ler.

Oldukça zayıf bir fiziksel kuvvet kul­lanarak enerjinin geliştirilmesi­ni sağlayan basit makineler az sayı­da bileşen içerirler. Bunların arasın­da kaldıraç, makara,palanga, çıkrık, kriko sayılabilir.

Bileşik makineler çok fazla bileşenler­den oluşurlar ve yaptıkları işlevlere (enerjiyi dönüştürmek ya da üretmek veya bir işi insanın yerine gerçekleş­tirmek için enerjiyi kullanmak) göre sınıflandırılabilirler. Birinci kategori­de hidrolik makineler (türbinler), elek­trik makineleri (dinamolar, alterna- törler), termik makineler (buhar ma­kineleri, soğutma makineleri), pompa­lar, vantilatörler, kompresörler yer alır. Bu kategorideki makinelere, çı­kışta yararlanılan güç ile girişte kul­lanılan güç arasındaki oran olan ve­rim kavramı uygulanır; verim, giriş ve çıkıştaki enerji yitimlerinin bağıl öne­mini belirtir. Bir elektrik makinesinin verimi en çok % 95, içten yanmalı bir motorunki yaklaşık % 30, bir buhar makinesininkiyse % 10’dur. İkinci ka­tegorideyse işlev olarak enerjiyi, insa­nın fiziksel ya da zihinsel etkinliklerin­de yardımcı olmak ya da bunların ye­rini almak için kullanan makineler gruplandınlabilir. Bu kategorinin en belirgin türleri, işlevi parçaları işle­mek olan takımtezgâhıdır. Bunlara ayrıca, tarım makinelerini (biçer­döverler), ağaç işlerinde kullanılan makineleri (rende makineleri), doku­ma makinelerini, demir sanayisiyle il­gili makineleri (hadde makineleri), maden ocağı makinelerini (havözler), dizgi makinelerini (linotipler), yazı ma­kinelerini, baskı makinelerini (rotatif­ler), ev işlerinde kullanılan makinele­ri (çamaşır makineleri, sebze ayıkla­ma makineleri, ütüler), kaldırıcı ma­kineleri (asansörler) de eklemek gere­kir. Bu tür makinelerin kullanımı ma­kineleşme ve otomatikleşme kavram­larına bağlıdır. İnsana düşüncelerinde, hesaplarında ve kararlarında yardımcı olan maki­neler arasında da hesap makineleri, bilgisayarlar, tarama ve sınıflandır­ma makineleri, çeviri makineleri, vb. sayılabilir. Pek çok bileşen içeren bu makinelerde genellikle elektronikten ve boyutları küçültme (minyatürleştir­me) tekniklerinden yararlanılır.

Hadi Paylaş!