Yunanlılar ile Persler arasındaki Med Savaşları

Med Savaşları İ.Ö. V. yy’da Yunanlılar ile Persler arasındaki savaşlar.

İ.Ö. VI. yy’ın sonunda Eski Yunan dünyası çelişküi bir durumla karşılaş­tı: En verimli kesimler, site uygarlığı­nın iktisat, sanat ve kültür örgütlen­mesinin en ileri gittiği bölgeler, artık özgürlüğünü yitirmişti. Ege kıyıların­daki İonia siteleri (Miletos, Ephesos, Sakız adası, Abidos, vb.) Pers impa­ratoru Dara I’in egemenliği altına gir­mişti ve ona ağır vergiler ödüyorlar­dı. İşte bu bağımlılık durumu İonia’ nın başkaldırmasına ve Med savaşla­rının başlamasına yol açtı.

İonia’nev Başkaldırması

Dara I’in Tuna bozkırlarında uğradı­ğı askeri alandaki bazı bozgunlar, İonia’nın Müetoslu Aristağoras’m öncü­lüğünde başkaldırmasına neden oldu (İ.Ö. 499). Atina ve Eretria, ayaklan­mayı desteklediler. Ama Eski Yunan siteleri arasındaki bölünmeler, girişi­min hazırlıksız oluşu, İsparta ordula­rının tarafsız kalması sonucu, ayak­lanma, kazanılan birkaç zafere karşın büyük bir bozguna dönüştü. Ephesos’ un imparatorluk orduları tarafından ele geçirilmesinden sonra Miletos ku­şatıldı, yakılıp yıkıldı, halkı da Mezo­potamya’ya sürüldü (İ.Ö. 494).

Bu başkaldırı Dara I için bir uyarı ol­du. Bundan böyle Avrupa kıyısındaki Eski Yunan sitelerinin oynadığı rolden sonra Ege denizinin her iki kıyısında kralın otoritesinin tanınması Dara I’e Anadolu’da barışın sağlanması için vazgeçilmez bir koşul olarak göründü. Pers imparatorunun Yunanlılara kar­şı giriştiği ilk saldın, gerçek bir sefer oldu. Stratejik açıdan önce kara yolundan ilerlemeyi yeğleyen general Mardo- nios İ.Ö. 491’de ordusunu Çanakkale boğazından geçirerek Yunan toprak­larını işgal etmeye çalıştı. Bununla birlikte, Trakya ve Makedonya halk­larının güçlü direnişiyle karşüaştı. Do- nanmasmı da Aynaroz dağı açıkların­da bir fırtına sonucunda yitirince, da­ha fazla ilerlemekten vazgeçerek Yu­nanistan’ın kuzey kesiminde düzeni sağlamaya yöneldi. Khersonesos tira­nı Genç Miltiades Pers birliklerinin sayıca üstünlüğü karşısında kaçarak Atina’ya yerleşti ve buradaki on stra- tegos’tan (askeri ve sivü yönetim baş­kam) biri oldu.

İ.Ö. 490’da, hem karadan, hem denizden yürütülen ilk sal­dırı başladı. Bu kez amaç, İonia’nın ayaklanmasına katıldıkları için Atina ve Eğriboz’u yakıp yıkmaktı.

Marathon Savaşı

Datis ve Artapharnes’in yönetiminde­ki sefere çok sayıda piyade ve atlı katılmıştı. Bu güçler savaş gemilerinin koruması altında deniz yoluyla taşın­mışlardı. Pers donanması Naksos’u kuşatarak ateşe verdi, Kyklades ada­larım boyunduruğu altına aldı ve Eretria’ya saldırıp burayı ele geçirdikten sonra yerle bir etti. Arkasmdan Atti- ke yarımadasına yanaşan donanma, taşıdığı birlikleri hiçbir direnişle kar­şılaşmadan Marathon körfezine çı­kardı. Atmalılardan ve yandaşların­dan oluşan 10 000 hoplites (ağır silahlarla donatılmış piyade erleri) Pers ordusuyla karşı karşıya geldi. Yunanlılar, Persleri kıskaca alarak, bozguna uğrattılar. Ardından Miltia­des ve strategoslar, Perslerin Pire’ye çıkarma yapmaları tehlikesini önle­mek amacıyla birliklerini hemen Ati­na’ya döndürdüler. Böylece Atina kurtulmuş oldu. Sonuçta Atina’yla İsparta arasmda bir yakınlık kuruldu.

Thermoplai ve Salamis

Dara I’den sonra tahta çıkan Kserk- ses I, Herodotos’un dediğine göre yüz binlerce askerlik bir ordu kurdu ve 120U gemilik bir donanma hazırladı. Bu arada Atinalı devlet adamı Themis- tokles üç sıra kürekli kadırga donan­ması (trieres) oluşturdu. İsparta kra­lı Leonidas da ordusunun başına geç­ti. Kesin bir sonucun alınamadığı Ar- temision burnu yakınlarındaki bir de­niz savaşmdan sonra (İ.Ö. 481) Yunan ordusu Tesalya’yı boşaltmak zorunda kaldı. 300 Ispartalıyla 5 600 Thespi- aili ve Boiotialınm başmda bulunan Leonidas, ordunun büyük bir bölümü­nün geri çekilmesini sağlamaya çalış­tığı Thermopylai geçidinde öldü. Bu geçit aşüdıktan sonra Attike yolu Pers ordularına açılmış oldu; Yunan halk­ları Peloponnesos içlerine kaçtılar; boşaltılan Atina, Pers birlikleri tara­fından işgal edildi. Kserkses’in ordu­sunun daha güneye inebilmesi, ordu­nun kanatları için sürekli bir tehlike oluşturan Yunan donanmasının yok edilmesine dayanıyordu. İ.Ö. 480’de Salamis boğazında bir deniz savaşı başladı. Themistokles’in plamna uy­gun olarak, öbürlerinden daha hafif ve sayıca daha az olan Yunan gemi­leri boğazm sularında kolayca manev­ra edebiliyorlardı. Gemilerde bulunan ve düşmanlarından daha iyi silahlandırılmış olan hoplitesler üstünlüğü sağladılar. Savaş sonunda, Persler bozguna uğradı. Yunanlılar batmak­tan olan gemilerdeki Pers askerleriy­le yakınlarda bulunan küçük Astypalaia adasına çıkarılmış bir Pers birli­ğini yok ettiler. Gemi sayısı önemli öl­çüde azalan Pers donanması çekildi; yolunun kesilmesinden kaygılanan Kserkses, yerine generali Mardonios’u bırakarak geri döndü.İ.Ö.479’da Mardonios, Attike’ye yeni bir akm dü­zenledikten sonra Yunan birlikleriyle karşılaşabileceği bir yer aramak üze­re Boiotia’ya çekildi. Başiannda Pausanias’ın bulunduğu, 10 000’i Ispartalı olmak üzere 40 000 hoplites güç­lü orduya karşı koyduktan sonra sal­dırıya geçerek Pers ordusunu Plataia’da bozguna uğrattı. Yunanlıların Miletos yakınlarındaki Mykale bur­nunda kazandıkları deniz zaferi Pers tehlikesini önledi. İ.Ö. 478’de bütün İonia kentleri özgür­lüklerine kavuştular ve Atina Delos birliğini kurdu.

Hadi Paylaş!Share on FacebookTweet about this on TwitterShare on Google+Share on RedditPin on Pinterest

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.