16. Etkinlik: Dişliler Nasıl Çalışır?

16. Etkinlik: Dişliler Nasıl Çalışır? Fen ve teknoloji çalışma kitabı 47. sayfa

Malzemeler
• Renkli karton
• Raptiyeler
• Dosya kâğıdı büyük­lüğünde kalın karton
• Makas
• Pergel

• Pergel yardımıyla renkli kartonun üzerine iki tane aynı yarı çaplı, bir tane de bunlardan farklı yarıçaplı olmak üzere üç tane daire çiziniz.
• Çizdiğiniz daireleri makasla kesiniz.
• Daireleri kestikten sonra kenarlarına eşit uzunlukta ve aralıkta dişler oluşturunuz (Dairelerin içine ikinci bir daire çizerek diş uzunluklarının eşitliğini sağlayabilirsiniz.
• Yarıçapları eşit iki dişliyi ortalarına raptiye batırarak kalın kartona dişleri birbirine kenet­lenecek şekilde yerleştiriniz.
• Oluşturduğunuz dişlilerin en üstteki dişlerini işaretleyiniz ya da boyayınız.
• Dişlilerden birini işaretli kısmından herhangi bir yöne çevirerek dişliye bir tam dönüş yap­tırınız.
• Bu durumda diğer dişlinin hareketini gözlemleyiniz (Gözlemleriniz sırasında dişlilerin ha­reketini işaretli kısımlarından takip edebilirsiniz.). Birinci dişli tam bir tur yapınca ikinci dişlinin ne kadar döndüğünü ve dişlilerin hareket yönlerini belirleyiniz.
• Daha sonra yarıçapları aynı olan dişlilerden birini çıkararak yerine yarıçapı daha büyük olan dişliyi yerleştiriniz.
• Yarıçapı büyük dişlinin de en üstteki dişini işaretleyiniz ve dişlilerin işaretli yerleri en üst­te olacak şekilde ayarlayınız.
• Yarıçapı küçük dişliyi işaretli kısmından herhangi bir yöne doğru çevirerek dişliye bir tam
dönüş yapmasını sağlayınız. Bu durumda yarıçapı büyük olan dişlinin hareketini gözlemleyi­niz. Küçük dişli tam bir tur yapınca büyük dişlinin ne kadar döndüğünü ve dişlilerin hareket
yönlerini belirleyiniz.

Etkinlikteki gözlemlerinizden yararlanarak aşağıdaki soruları cevaplayınız.

1. Dişliler hareket ettirildiklerinde aynı yönde mi döndüler?

Dişliler hareket ettiklerinde farklı yönde döndüler. Dişlilerin hareketleri farklı yöne doğrudur.

2. Yarıçapı küçük dişlilerden biri bir tam dönüş yaptığında diğeri kaç dönüş yaptı?

Yarıçapı küçük iki dişlileri beraber döndürüldüğünde, biri tam dönüş yaptığında diğeri de tam dönüş yapmıştır.

3. Yarıçapı küçük dişli bir tam dönüş yaptığında yarıçapı büyük dişli ne kadar dönmüştür?

Küçük dişli modeli bir tam dönüş yaptığında yarıçapı büyük dişli modeli tam bir dönüşten daha az yapmıştır. Küçük dişli büyük dişliyi çevirdiğinde daha az döner ve hareket kaybı gerçekleşir.

Hadi Paylaş!