Laboratuvar Nedir? Çeşitleri Nelerdir?

Bilimsel, teknik araştırmalar, çalış­malar yapmak için gerekli araç ve ge­reçlerin bulunduğu yer,

Laboratuvar {latince “çalışmak” an­lamındaki laborare’den) terimi, baş­langıçta yalnızca fizikçi ve kimyacıla­ra deneylerini başarıyla yürütme ola­nağım veren araç, gereç ve enerji kaynaklarının toplandığı yeri belirti­yordu. Ama başka deneysel bilimlerin gelişmesiyle biyoloji, bakteribilim, ruhbilim.vb.laboratuvarlarımn kurul­duğu da görüldü. Bu arada fizik laboratuvarları da, optik, elektrik, atom fi­ziği ya da nükleer fizik gibi uzmanlaş­mış laboratuvar türlerine ayrıldı. Bu uzmanlaşma, bir yandan fizik dalla­rının gelişmesi, öte yandan da önemli bir sanayi altyapısı ile çok yüksek bir yatırım gerektiren aygıtların gittikçe artan karmaşıklığı ve yüksek fiyatlı oluşlarından ötürü gerekli hale geldi. Nicel ve nitel kimyasal çözümleme yöntemleri ile ölçme yöntemlerinin ge­lişmesi, birçok laboratuvarın kurul­masına, dolayısıyla bilimsel yöntemlerin değişik teknik ve sanayilere uy­gulanmasına yol açtı.

Araştırma Laboratuvarı

Araştırma konusunda genellikle iki çeşit laboratuvar ayırt edilir: Salt araştırmaya yönelik bilim laboratuvarları; uygulamalı araştırmaya yönelik sanayi laboratuvarları.

Bilim Laboratuvarı

Genel­likle üniversitelerde ve yüksekokullar­da bulunurlar. Gerçekten de, öğretim kuruluşları gerek kendi öğretim işlev­lerine bağlı olarak, gerekse bilimsel araştırma amacıyla laboratuvar ça­lışmaları yapmak zorundadırlar. Bu çalışmaları da ya kendi bünyeleri için­de ya da başka bilimsel kuruluşlarla ortaklaşa olarak sürdürürler.

Sanayi Laboratuvarı

Üre­timlerinde ilerleme sağlamak amacıy­la büyük kuruluşlar tarafından oluş­turulurlar, ama yalnızca bu amaçla da sınırlı kalmazlar.

Bu iki laboratuvarın karşıt olduğu söylenmiştir. Bu görüşe göre, bilim laboratuvarlarında, araştırma temel olarak alınmakta, amaç yalnızca bilimi geliştirmek olduğu için de, doğ­rudan sanayiye yönelik uygulamala­ra gidilmemektedir; uygulamalı araş­tırmaya yönelik sanayi laboratuarla­rındaysa, araştırmanın hemen uygu­lamaya yönelik olmasına çalışılmak­ta ve ticari kaygılar ağır basmaktadır. Gerçekteyse bu ayrım yapaydır, çün­kü her bilimsel buluş sanayide bir uy­gulama alanı bulabileceği gibi, sana­yi uygulamaları da, bilimin gelişmesi­ni sağlayan ileri kuramsal araştırma­lar gerektirir.

Bütün araştırma laboratuvarlarında üç çeşit çalışma yapılır: Yeni olaylar, özellikler, ilkeler bulmayı amaçlayan araştırma; bu yeni ilkeleri ister deney için olsun, ister uygulama için olsun, bir laboratuvar aygıtında kullanmayı amaçlayan uygulama araştırması; uy­gulamayı sanayi alanında kullanma­ya uygun hale getirecek olan geliştirme ve düzenleme.

Uygulama araştırmaları, ayrıca, ta­sarlanan işe daha uygun nitelikler ta­şıyan yeni gereçler ve yeni hammad­deler ortaya koymayı amaçlarlar. Hammaddeler gibi, üretim, depolama ve koruma yöntemleri de bu tür araş­tırmalar sonucu geliştirilmiştir. Doku­ma maddeleri, kauçuklar, plastik maddeler, fotoğraf gereçleri, kâğıt ve baskı mürekkepleri, vb. ürünler için de deneme laboratuvarları kurulmuş­tur. Günümüzde her sanayi kuruluşu­nun bir araştırma laboratuvarı var­dır.

Ayrıca, insan bilimleri de gün geçtik­çe daha çok deneyime, yani laboratu­var çalışmasına başvurmaktadır. Bunların arasında özellikle deneysel ruhbilim laboratuvarları, hayvan ruh­bilimi laboratuvarları, deneysel ses­bilim laboratuvarları sayılabilir. Öte yandan, etnoloji, jeoloji ve arkeoloji uzmanları da alan çalışması sonucu topladıkları verileri laboratuvarlarda değerlendirirler.Laboratuvarlarda kuramcılarla deneycilerin işbirliği gerekir. Gerçekten de, modern araştırma laboratuvarlarında her şeyden önce çeşitli bişim dallarında uzmanlaşmış kişilerin iş­birliği söz konusudur. Dolayısıyla, la­boratuvar çalışması bir topluluk ça­lışmasıdır.

Hadi Paylaş!