İstanbul Tarihi Eserler

İstanbul ken­ti, sarayları, camileri, camiye çevri­len kiliseleri, sütunları, hisarları, köşkleri, kasırları, çarşıları, kuleleri, çeşmeleri ve müzeleriyle dünyanın sanat tarihi açısından en önemli kentlerinden biridir.

İstanbul Sarayları: Topkapı Sarayı, Dolmabahçe Sarayı, Yıldız Sarayı, Beylerbeyi Sarayı, Çırağan Sarayı, Osmanlı İm­paratorluğu döneminde inşa ettiril­miş, İstanbul’a eşsiz güzelliğini ka­zandıran yapıtlardır.

İstanbul Camileri: İstanbul’da çeşitli semtler­de yapılmış camiler arasında şunlar sayılabilir: Sultanahmet Camisi, Yenicami, Kılıç Ali Paşa Camisi, Kasım­paşa Camisi, Laleli Camisi, Nuruosmaniye Camisi, Mihrimah Camisi, Mahmutpaşa Camisi, Selimiye Cami­si, Sinan Paşa Camisi, Beyazıt Cami­si, Ayazma Camisi, Azapkapı Camisi, İskender Paşa Camisi, Atikahpaşa Camisi, Atik Valide Camisi, Beyler­beyi Camisi, Cihangir Camisi, Dolmabahçe Camisi, Fatih Camisi, Hase­ki Camisi, Hırka-i Şerif Camisi, Hekimoğlu Ali Paşa Camisi, Eyüp Sultan Camisi, Piyale Paşa Camisi, Şişli Ca­misi, Ortaköy Camisi, Teşvikiye Ca­misi, Altunizade Camisi, Emirgân Camisi, Ağa Camisi.

İstanbul Camiye Çevrilen Kiliseler: İstanbul kentinde camiye çevrilen kiliseler arasında Ayasofya, Küçük Ayasofya, Kariye, ön sırada yer alır. Ayrıca Laleli’de Bodrum Camisi, Çarşamba’da Fethiye Camisi, Ayvansaray’da Atikali Camisi, Zeyrek’te Kilise Camisi, Vefa’da Vefa Camisi, Galata’da Arap Camisi, Cibali’de Gül Camisi, Yedikule’de İmrahor Camisi, Şehzadebaşı’nda Kalenderhane Camisi, Unkapanı’nda Eski İmaret Camisi de kili­seden camiye çevrilmiştir.

İstanbul’da Sütunlar: İstanbul’da çeşitli dönem­lerde meydanları süslemek için sü­tunlar dikilmiştir. Bunlardan üçü Sultanahmet Meydanı’ndadır. Diki­litaş 390’da Mısır’dan denizyoluyla getirilmiştir. Yı­lanlı ya da Burmalı Sütun, Konstantinos tarafından dikilmiştir. Üstünde üç yılan ve burmalar olan sütun, Ka­nuni Sultan Süleyman zamanına ka­dar sağlamken sonraları harap ol­muştur. Sultanahmet Meydanında­ki üçüncü sütun, Konstantinos Porphyrogenetos VII tarafından dik­tirilen Örme Sütun’dur. Yaptırıldığı sırada 25 m yükseldiğinde ve üstü ka­bartmalı pirinç levhalarla kaplıyken, sonraları üstündeki levhalar söküle­rek para basılmıştır. Gotlar Sütunu, Gülhane Parkı yakınındadır. Üstün­deki bir yazıtta, Gotlara karşı kazanı­lan bir zaferin anısına dikildiği belir­tilir; 15 m yüksekliğindedir. Çemberlitaş’taki Çemberlitaş Sütunu 330’da Roma’dan getirilerek dikilmiştir. Za­man zaman onarım gören sütunun taşları birbirlerine çemberlerle bağlı­dır. Kıztaşı Fatihh’tedir; 10 m yüksek­liğinde olup, 3 basamaklı bir kaide üstüne oturtulmuştur.

İstanbul Hisarları: Anadolu Hisarı, İstanbul boğazının en dar yerinde Bayezid I tarafından yaptırılmış, İstanbul’un alınmasından önce Balkanlar’dan gelecek saldırılara karşı üs olarak kullanılmıştır. Fatih Sultan Meh­med, Rumeli Hisarı’nı yaptırırken burayı da onartmış ve içine de bir ca­mi yaptırmıştır. Rumeli Hisarı 1452’de Fatih Sultan Mehmed tara­fından Anadolu Hisarı’nın karşısına 4 ay gibi kısa bir sürede yaptırılmış­tır. Üç büyük kulesi, 13 küçük burcu ve sur duvarları vardır. Yedikule Hisarı’nın (Yedikule Zindanı) yerinde Theodosius I’in yaptırdığı zafer takı vardı ve kentin girişi buradandı. Bi­zans imparatorunun yaptırdığı kule­lere, Fatih Sultan Mehmed 3 kule da­ha ekletmiş, bu yüzden bulunduğu semt de Yedikule adını almıştır. Çarşılar. Kapalıçarşı birkaç tarihsel yapının birleşmesinden oluşmuştur ve Beyazıt’ta geniş bir alan üstünde bulunur. Eski Bedesten (İç Bedesten) ve Yeni Bedesten (Sandal Bedesteni) çarşının asıl bölümleridir. Çeşitli yangın ve depremlerden zarar gör­müş ve onarılmıştır. İçinde dükkân­ları, hanları, çeşmeleri ve camileriyle çok büyük bir kapalıçarşıdır. Bir za­manlar Osmanlı devletinin iktisadi yaşamında önemli yeri olmuştur. Gü­nümüzde el sanatları eski önemini yitirmesine karşın, Kapalıçarşı hâlâ çekiciliğini korumaktadır. Mısır Çar­şısı, 1660’ta Yenicami inşa edilirken Valide Turhan Sultan tarafından eski bir çarşının onarılmasıyla medrese olarak yapılmış, sonra yeniden çarşı­ya çevrilmiştir. Günümüzde hâlâ çar­şı olarak kullanılmaktadır.

İstanbul Kuleleri: Kız Kulesi, İstanbul boğa­zında Harem ve Salacak kıyıları ara­sındaki kayalıklar üstünde kurulmuş bir deniz feneridir. İstanbul’un fet­hinden önceki kule, yangından zarar görünce, Ahmed III döneminde gü­nümüzdeki kule yaptırılmıştır. Gala­ta Kulesi, Cenevizliler tarafından XIII. yy’da yaptırılmış, hapishane ve yangın gözetleme kulesi olarak kul­lanılmış, iki yangın geçirmiş ve yeni­den onarılmıştır. Günümüzde turis­tik eğlence yeri olarak kullanılmakta­dır. Beyazıt Kulesi, İstanbul Üniver­sitesi merkez binası içerisindedir. İlk olarak Mahmut II tarafından yangın gözetleme kulesi olarak ahşap yaptı­rılmıştır. Yeniçeri ayaklanması sıra­sında yıktırılmış,yerine yapılan kule çeşitli depremlerden zarar görmüş ve onarılmıştır. 85 m yüksekliğindedir.

İstanbul Çeşmeleri: İstanbul’da çok sayıda çeş­me vardır. Bunların arasında özellik­le Topkapı Sarayı’nın dış kapısı önündeki Ahmed III Çeşmesi, Üskü­dar’da İskele Meydanı’nda gene Ah­med III döneminde yapılan çeşme, Sultanahmet Meydanı’ndaki Alman Çeşmesi, Tophane Meydanı Çeşmesi sayılabilir.

İstanbul Müzeleri: İstanbul müzelerinde Ana­dolu ve Mezopotamya uygarlıkları­na, Türk ve İslâm sanatına ilişkin ya­pıtların en güzel örnekleri yer alır. Arkeoloji Müzesi’nde Yunan, Helen, Roma, Bizans dönemlerinin yapıtları sergilenmektedir. Eski Şark Eserleri Müzesi’nde Mezopotamya, Mısır, Anadolu uygarlıklarına ilişkin yapıt­lar yer alır. Mozaik Müzesi’nde Bi­zans sarayının taban mozaikleri ser­gilenmektedir. Harbiye’deki Askeri Müze’de Türk ordusunun çeşitli dö­nemlerine ilişkin koleksiyonlar ve müzenin bahçesinde birçok top bulunur. Topkapı Sarayı, 1924 yılın­da müze haline getirilmiştir ve içinde çeşitli koleksiyonlar (Çin ve Japon porselenleri, padişah giysileri, hazi­ne eşyaları, padişah portreleri, saat­ler, kutsal emanetler, yazma yapıtlar, silahlar, saltanat arabaları) ayn bö­lümlerde sergilenmektedir. Beşiktaş’taki Deniz Müzesi’nde Türk denizcilik tarihinin değerli eşyaları yer alır. Saraçhane’deki Belediye Müzesi’nde İstanbul’un çeşitli dö­nemlerinde kullanılan eşyalar sergi­lenmektedir. Ayasofya, Aya İrini, Ka­riye de müzeye çevrilmiştir. Ayrıca Süleymaniye’de Türk ve İslâm Eser­leri Müzesi, Yüksekkaldırım’da Divan Edebiyatı Müzesi, Beşiktaş ’ta Re­sim ve Heykel Müzesi ile Tanzimat Müzesi, Fatih’te İtfaiye Müzesi bulu­nur. Atatürk’ün Şişli’de oturduğu ev, Tevfik Fikret’in Aşiyan’daki evi, Sait Faik Abasıyanık’ın Burgaz adasında­ki evi, vb. de müze halindedir.