Hidroliz Nedir?

Bir molekülün su etkisiyle bölün­mesi. Canlı ortam sürekli sulu çözelti halinde olduğundan, hidroliz tepki­meleri, biyokimyada büyük önem taşırlar; kimyadaysa organik bire­şimlerde etkili bir rol oynarlar. Hidroliz tepkimeleri tam olabilir,ama çoğu zaman, sınırlıdırlar ve dengelere yol açarlar. Bununla birlikte, tepkime ortamını değiştirerek bunları tamam­lanmış hale getirme olanağı vardır. Söz konusu tepkimeler yavaştır, ama, uzun süre kaynatma ya da otok­lavla, yani yaklaşık 150-200°C’lık sıcaklıklarla hızları artınlabilir. Katalizör kullanımı da hızın artırılmasını sağlar.

Başlıca Hidrolizler

Çok sayıda bileşik, hidroliz edilebilir: 1. Metal karbürler, hidrürler, nitrürler ve tepkimenin tam olduğu fosfürler; 2. amidler, aminler, sodyumlu (R-Na) ya da sülfonlu(<p-S03H) türev­ler; 3. çok ani olarak hidroliz olan organomagnezyum (RMgX) türev­leri (dolayısıyla magnezyum türev­leri tümüyle susuz bir ortamda hazırlanmalıdır); 4. iyi birer alkol hazırlama maddesi olan halojenli türevler; karbonat (sodyumun) ve oksitlerin (kurşunun,gümüşün) kulla­nılması, oluşan hidrojen halojenürün bağlanmasını sağlar:

R-X+H-OHü R-OH+H-X;

5. esterler: Bu, yavaş, tersinir ve aşağı yukarı ısısız bir tepkimedir:

R-C00-R’+H20 * R-COOH+R’-OH.

Tepkimeye doğrudan karışan ama sonuçta yeniden oluşan OH” iyonları, tepkimeyi katalizlerler, buna karşı­lık, bu iyonlar tepkimeyi aşağı yukarı tamamlayarak oluşan asitle tepkirler: Bu, sabunlaşma tepkimesidir. Yağlı maddelerin hidrolizinden, sanayide, gliserol, sabun ve mum üretiminde yararlanılır. Söz konusu tepkime H+ iyonları tarafından da katalizlenir; 6. enerji verici besinler, glikoz molekül­lerinin birleşmesiyle oluşmuş büyük moleküller (glikozitler, nişasta, vb.), aminoasitler (proteinler), gliserol molekülleri ve yağ asitleri (lipitler) sindirim sırasında bozunurlar. Bo- zunmalar, hidrolazların (enzimler) katalizlediği hidrolizlerdir; sulu ortam öylesine büyüktür ki, bu den­geler sık sık sağa doğru kayar: Nişasta (C6H10O5) n+nH20 ^ nC6H1206 glikoz.

Hadi Paylaş!Share on FacebookTweet about this on TwitterShare on Google+Share on RedditPin on Pinterest

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.