Lantanitlerin Elde Edilmesi ve Özellikleri

Elementleri sınıflandırma çizelgesin­de, skandiyum ve itriyumu da içine alan ender toprakların kapsadığı, lantanla başlayan ve bunu izleyen 14 elementin genel adı.

Lantanitleri içine alan ender toprak­lar, doğada çok az bulunan oksitler­dir (bununla birlikte, sözgelimi, ser­yum, lantan ve neodimin doğada kurşundan daha bol olduklarım belirtmek gerekir).

Bütün lantanitlerde birbirlerinin ay­nı olan iki dış elektron tabakası bulu­nur; aralarındaki farksa, daha içte yer alan bir tabakadan kaynaklanır: Bunlar, iç geçiş elementleri olarak ni­telenen elementlerdir. Söz konusu özellik, kümelenme nedenlerini, benzer kimyasal ve fiziksel nitelikler­de olmalarını açıklar. Aynı biçimde benzer elektron formülleri olan skan­diyum ve itriyum,lantanitlerden çok az farklılık göstermelerine karşın, bunlarla birlikte incelenirler. İsveçli kimyacı Jöns jacob Berzelius (1779-1848)endertoprakları,sülfatlarınınçözünebüirliğine göre iki küme­ye ayırdı: Seryum kümesi, atom numa­raları Z = 57-63 arasında olan lanta­nitleri, itriyum kümesi öbür lantanitleri (skandiyum ve itriyum) içerir.

Lantanitler Elde Edilmesi

Düşük atom numaralı (yani, en hafif) lantanitlere, özellikle monazitte raslanır; en ağır olanlarsa özellikle gadolinitten elde edilir. Yalnızca radyoak­tif izotoplan bulunan prometyum, uranyum 235’in fisyon ürünlerinden ayrılmıştır. Bunların kimyasal ve fizik­sel özellikleri birbirine çok yakın ol­duğundan ayrılmaları oldukça güç­tür.

Bu ayırma işlemi özellikle ayrımsal (kısımlı) billurlaşma, reçinede iyon de­ğişimi ve çözücüyle özütleme aracılı­ğıyla yapılır. Metaller, gerek ergimiş klorürlerin elektrolizinden, gerekse anhidrit flüorürlerin ya da klorürle­rin, sırasıyla sodyum (hafif lantanitler için) veya magnezyum (ağır lantanitler için) aracılığıyla indirgenmele­rinden elde edilirler. Daha sonra da damıtma yoluyla arıtılırlar.

Lantanitlerin Özellikleri

Metaller kötü üetkendirler ve orta derecede mekanik özellikleri vardır (lantan ve gadolinyum telleşebilir). Hafif lantanitlerin kimyasal özellikleri kalsiyumunküere, ağır lantanitlerinkiler alüminyumunkilere benzer. Tümü de, + 3 yükseltgenme derecesinde bulunabilirler ve Ln³⁺‘ (Ln, lantanitlerin tanıtıcı simgesiyse) iyonlarını oluşturabilirler, ama aralarından bazıları ayrıca 2 ve (ya da) 4 derecelerini gösterebilirler. Metaller çok güçlü indir­genlerdir, Ln*Ch (seryum için CeCh) oksitleri sıcağa dayanıklı maddelerdir ve bunlara denk düşen bazlar, kuvvet­li bazlardır.

Hadi Paylaş!