Histidinden türeyen amin. Hücrelerin normal bir oluşturucusu olan histaminin, memelilerde doğal bir aminoasit olan histidinle (proteinlerin çoğunda varolan heterosiklik aminoasit) bireşimi yapılır. Histamine dönüşümü, bütün dokularda yaygın olarak bulunan bir enzimin (histidin dekarboksilaz) etkisiyle olur (Çiz. 1).
Zehirli Bir Madde Histamin
Değişik dokuların histamin oranı, yapılarına ve aynı doku söz konusu olduğunda, hayvan cinsine göre değişir. En çok alerji tepkisi gösteren dokularda (deri, bronşlar, sindirim sistemi) en yüksek oranda histamin olması ilgi çekicidir. Histamin zehirli bir maddedir; bedenine 0,5 mg/kg histamin şırınga edilen bir kobay çok kısa sürede ölür. Buna karşılık birçok memelide ve özellikle insanda 1,5 mg/kg’a erişebilen ortalama bir histamin miktarı bulunur. Organizmada, normal koşullarda, böylesine zehirli bir maddeden bu kadar önemli bir miktarda bulunmasının nedeni, histaminin hücrede etkisiz bir bileşik olarak yer almasıdır. Ama çeşitli uyarıların, özellikle de antijen-antikor tepkimesinin etkisi altında, histamin bağlantılarından kurtulur ve etkin biçimiyle dolaşan sıvılara serbestçe katılabilir (Çiz. 2).
Bu en sık serbest kalma biçimine, genel ya da yerel, şiddetli uyarıların etkisiyle histidin karboksilaz enzimi bireşiminin uyarımına dayanan, oldukça kural dışı ikinci bir mekanizma eklenir. Söz konusu mekanizma, anafilaksi tepkimeleri sırasında açıkça kanıtlanmıştır: Bu durumda giderek artan miktarda histamin,”patlayıcı”bir biçimde serbest kalır. Bedende dolaşan sıvılarda organizmanın pek dayanamadığı histamin bulunması, bunun çabuk yıkılmasını ve bir enzim (histaminaz) aracılığıyla etkisiz birmoleküle (ribozid) dönüşmesini gerektirir.
Alerji Tepkimesi Ve Anafilaksi Şoku
Histaminin yerel salgılanması, kılcal damarlarda bir genişleme, düz kaslarda kasılma, mide, gözyaşı ve tükürük salgılarında artmaya yol açar. Histaminin genel ve kütlesel olarak serbest kalmasıysa solunum güçlüklerine, kan basıncında ani düşmeye, çarpıntılara, bazen de bayılmaya yol açarak anafilaksi şoku durumunu yaratır.
Antihistaminik Maddeler
Antihistaminik maddelerin bulunması ve bunların, alerji tedavilerinin yanı sıra anafilaksi tepkimelerinin önlenmesinde önemli etkinliklerinin kanıtlanması, aşırı duyarlık olayları sırasında histaminin yüklendiği görevi kesinleştiren bulgulardır.
HORMONLAR VE DOĞAL TÜREVLERİ. En duyarlı görevi üstlenenler, böbreküstü hormonlarıdır (adrenalin kortizon). Özellikle adrenalin, histaminin fizyolojik niteliklerine etkin bir biçimde karşı koyar; kortizon ve türevleri gerçek antihistaminikler değildir, ama etkinlikleri daha özgün olarak yangıyı önleyici özelliklerinden kaynaklanır. Bu maddeler alerjik türden yerel tepkimeleri çok etkin biçimde zayıflatırlar, ama etkileri tedavi sonunda kesilir.
Son Yorumlar