Kortizon Nedir? Tedavisi Nasıl Uygulanır?

Böbreküstü bezi kabuğunun salgıladı­ğı hormonlardan biri (1943’te bireşim yoluyla elde edilmiştir).

Kortizon kimyasal olarak 11 oksikortikosteroite benzer, yani ge­lişmiş formülünde karbon 11 üstünde bir keton grubu vardır. Fizyolojik etkileri,kimyasal açıdan yakın olan öbür iki bileşiğin etküerine benzer, ama da­ğılımı hayvan cinsleriyle birlikte de­ğişir. Kortizon sığırlarda ağırlıkta olan bir maddedir; hidrokortizon ya da kortizol insanda daha bol miktardadır; kortikosteronaysa kemirgenler­de raslamr. Bu üç bileşik kolagen do­kunun (kemiklerin, özellikle de kiriş­lerin skleroproteinleri) düzensiz ço­ğalmasını sınırlayarak, yaşam süresi­ni ayarlarlar. Bunlar ayrıca lenf or­ganlarını doğrudan etküeyerek, dolay­lı olarak da ütihaplı tepkimelerle lenf organlarının etkisini iki katma çıkara­rak dolaşımdaki lenfosit sayısını de­ğişikliğe uğratırlar. Üstelik bütün kortikoitler gibi kortizon ve türevleri hidromineral ve glüsit metabolizma­sında (kanda aşırı şeker bulunması ve karaciğer glikoien depolarının artma­sı) rol oynar. Bu farklı özelliklerin, güçlü tedavi edici yönleri kısa zaman­da fark edümiş ve türevleri etkin bi­çimde araştırılmıştır.

Kortizon Tedavisi

Kortizon tedavisinde doğal ve yapay böbreküstü kabuk hormonları kullanı­lır. Bu maddelerin iltihap önleyici, alerji giderici ve zehirlenmeyi yok edici etküerinin bulunması uygulama alanlarım genişletmiştir: Gerçekten de kortizon akciğer hastalıkları, roma­tizma, deri hastalıkları, alerji hasta­lıkları, hormon hastalıkları gibi deği­şik hastalıklarda kullandır. Kortizon etki gücü nedeniyle tercih edilen bir ilaç olmuştur ama kullanımı sırasın­da birtakım önlemleri almak gerekir; bunların başmda da üacın tıbbi dene­tim yapılmadan alınmaması gelir. Çünkü kortizon tedavisi ülser kökenli mide delinmesi, kanama, kd dipleri ve yağ bezleri ütihabı, osteoporoz, enfek­siyonlara ve vereme direncin azalma­sı, âdet görmeme, ruhsal bozukluklar gibi durumlara yol açabilir. Bu neden­le özellikle böbrek yetersizliği, mide onikiparmak barsağı ülseri, enfeksi­yon, verem gibi hastalık durumların­da kortizonun kullanılmaması gerekir. Enfeksiyon ne kadar ivegense kortizon tedavisi de kısa süre içinde, kuv­vetli başlangıç dozu Ue az dozlara bö­lünerek (24 saat içinde tek bir doz) uy­gulanmalı, klinik ve biyolojik denetim­ler düzenli olarak yapılmalıdır (kan basıncının ve ruh halinin gözetim al­tında tutulması gerekir). Tedavi süre­since, beslenmede az ve tuzsuz rejim, yağ ve karbonhidrat bakımından yok­sul ama hayvansal protein bakımın­dan zengin gıdalar önerilir. Enfeksi­yonları önlemek amacıyla kortizon te­davisi antibiyotik tedavisiyle birlikte yürütülür.

Hadi Paylaş!