Megalit Nedir?

Megalit, Bazı Cilalıtaş devri (Neolitik), Kalko­litik ve Tunç devri uygarlıklarının dik­tikleri çok iri bloklardan oluşan anıt. Yapılan düzenli kazılarla megalitlerin büyük bölümünün mezar taşı niteliğin­de olduğu ortaya çıkarıldı. Bunların gerçekleştirümesinde kullanılan bazı bloklar yerel kaynaklardan sağlan­mış, bazılarıysa, mineraloji araştır­mak rınm da gösterdiği gibi, çok uzak­lardan getirilmişlerdir. Tonlarca ağır­lıktaki bloklar kimi zaman 30 km ka­dar uzaklara sürüklenerek taşınmış­lardır (Stonehenge, İngütere). Söz ko­nusu anıtların dikilmesi toplumsal bir yapı ve eksiksiz bir çalışma örgütlen­mesi gerektirdi. Ama blokların bulun­dukları yerlerden çıkarılması ve kü­tükler üstünde kaydırılarak taşınma­sı, bilinen tekniklerdi.

Menhırler ve Kromlekler

Öbekler halinde ya da tek bulunan menhirler çok büyük boyutlarda ola­bilirler. Bunların en büyüğü, günü­müzde devrilmiş olan Men-er-Hroech (Peritaşı), Morbihan’da Locmariaquer’de bulunur ve 20,50 m boyunda, 347,5 t ağırlığındadır. Bazı bölge­lerde, küçük vadüerin yamaçlarında ya da akarsu kıyılarında iki ya da üç­lü öbekler halinde menhirlere raslanır (Yerres vadisi). Menhirlerin iki önemli diziliş biçimi vardır; bun’ar ya birbirine paralel birçok diziden ve­ya bir yarım daireyle son bulan ve bo­yutları giderek küçülen bloklardan oluşmuş büyük alanlar biçiminde ya da bir veya birçok doğrultuya göre ya­lın sıralar biçiminde dizilmişlerdir. Carnac’taki menhir dizüeri, üç bölüm­de toplanan (Menec; Kermario; Kerlescan) dört bini aşkın menhiriyle dün­yadaki en büyük megalit bütünüdür: Benzer anıtlara Hindistan’da ve Ti­bet’te de raslamak olasıdır (Do Ring bölgesinde, Pangong gölü yakınında, vb.).

Kromlekler, çember biçiminde yerleş­tirilmiş bloklardan oluşan anıtlardır. En büyüğü, Salisbury (İngütere) yakı­nındaki Stonehenge kromlekidir. Bu­nun ortasında at nah biçiminde sıra­lanan trilitler yer alırlar. Burada bü­yük bir olasüıkla bir güneş kültüne öz­gü bir kutsal yer söz konusudur.

Dolmenler ve Kapalı Geçitler

Megalitik mezarlar iki büyük öbekte toplanır: Doğal ya da yapay mezar mağaraları (hipojeler) ve inşa edilmiş mezar odaları ya da dolmenler. Fran­sa’da Arles bölgesindeki uzun oda, ka­yanın içine oyulmuş ve üstü, kapak taşlarıyla örtülmüştür. Çok yalın bir mimari yapıda olan dolmense, ayak­lar ya da ortostatlar üstünde duran bir ya da birçok yatay taş blokundan, oluşur. Oda, dikdörtgen, çokgen ya da çember biçiminde olabilir. Günümüz­de çok sayıda dolmen açıkta ve görü­lebilir durumdadır ama eskiden bun­ların çoğu toprak ya da taştan bir tümülüsle örtülüydü. Geçitli ya da dehlizli dolmenler, bazen yalmzca taştan yapılırdı. Bazen de bir giriş odası, üs­tünde büyük bir yuvarlak delik bulu­nan bir taşla öbür bölümlerden ayrılırdı. Morbihan’da aynı taştan oluşan yığının paralel geçitli birçok dolmen içermesi sık raslanan bir olaydır: Ka­palı geçitler çok uzun bir mezar oda­sından oluşur. İç kesim, taşlarla bir­çok bölüme ayrılabilir. Megalitik mi­mari bölgelere göre farklılık gösterir.

Farklılaşmış Bir Sanat

Megalitik sanatm şaşırtıcı ve alışılma­mış bir görünümü vardır. Bu sanatın ürünleri arasmda taşlara oyulmuş ya da yontulmuş silahlar, sarmal biçim­ler, ışınlı diskler, yılansı çizgiler, ka­dehçikler ve insan figürlerine raslanır. Coizard (Marne) ya da Ile-de- France’taki yeraltı mezarlarında ya­lın biçimli tanrıça figürlerine Taşlan­mıştır. Akdeniz bölgelerindeki menhir-heykeller, kaba olmakla birlik­te daha gerçekçidirler (Aveyron, Herault, Tarr, Gard). Bretagne’daki megalitler insan biçiminde ya da soyut figürlerle bezenmişlerdir. Korsika’da da özgün megalitik uygarlıklar geliş­miştir: Ünlü Filitosa menhir heykelleri. Batı Avrupa’da megalitik uygarlık İ.Ö. 2000 yıllarına doğru baş­lamış, daha sonra Tunç devri, yakla­şık olarak İ.Ö. 1200 yıllarına doğru bu anıtların terk edilmesine yol açmıştır. Ayrıca Akdeniz’in doğu bölgeleri de Batı dünyasından daha önce mimari ve sanatsal bir gelişmeye tanık olmuş­tur.

Hadi Paylaş!Share on FacebookTweet about this on TwitterShare on Google+Share on RedditPin on Pinterest

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.