Abdülmümin Bin Ali Kimdir? Muvahhidin devletinin kurucusu (?, 1094 Sala 1163). Berberi Zanata kabilesinden. Gençliğinde kuvvetli bir dini öğrenim gördü, sonra Muvahhidin devletinin temellerini atmış olan Mehdi bin Tomart’a intisap etti. Uzun süre Mehdi’nin yanında kalan Abdülmümin, onun güvenini kazanarak işleri kendisi yönetmeye başladı. 1123 yılında başkumandan oldu. Mehdi’nin ölümü üzerine (1130), onun yerine geçti. Fakat berberi kabilelerini ikna etmek ve bir kargaşalığa meydan vermemek için Mehdi’nin ölümü iki yıl saklandı. Sonunda bütün kabileler ona biat ettiler (1132). Abdülmümin ilk zamanlar hocasının yolundan ayrılmadı, onun kurduğu müesseselere dokunmadı. Dış düşmanlarına karşı önce savunmada kaldı. Başlıca rakibi Murabitler devletiydi. Yeter derecede kuvvetlendiğini anlayınca önce Fas’ın güneyindeki vilayetleri ele geçirmeye başladı. Murâbit hükümdarı Tafşin bin Ali, Abdülmümin’in başarıları karşısında harekete geçmek zorunda kaldı; Tlemsen şehri yakınında yapılan savaşı kaybederek, Oran’a kaçtı, orada öldü. Bu iki şehir de Muvahhidin devletinin eline geçti.
Kısa fasılalarla Fas, Tanca ve on bir aylık bir kuşatmadan sonra Murabitlerin baş şehri Merakeş, Abdülmümin’in eline geçti (1147). Bu sıralarda Endülüs’te Murabitler aleyhine umumi bir isyan başladı. Bunu fırsat bilen Abdülmümin, oraya bir ordu gönderdi, uzun mücadelelerden sonra Endülüs’ü hâkimiyeti altına aldı. Abdülmümin Batı’da ve İspanya’daki durumu düzene soktuktan sonra, Doğuya dönerek, 1151-1152 yıllarında Beni Hammad hükümetini ortadan kaldırdı. Sicilya kralı Ruggero ll’nin Afrika ve Trablus işlerine karışması, bazı sahil bölgelerini ele geçirmesi üzerine ordusunun başında harekete geçen Abdülmümin, buraları da kontrolü altına aldı (1160). Bir yıl sonra da İspanya’ya giderek umumi durumu gözden geçirdi. Abdülmümin uzun süren saltanatı sırasında büyük zaferler kazandı, Kuzey Afrika’nın batı kesimini hakimiyeti altına aldı, İspanya’ya nüfuz etti ve sağlam temellere dayanan, aynı zamanda Mehdi’nin tahayyül etmiş olduğu imparatorluğu kurdu.
Memleketin iman için uğraştı, birçok yeni şehirler, donanmasını barındırmak için muhtelif limanlar yaptırdı ve bazılarını tamir ettirdi. Vergi işlerini adil bir şekilde yürütmek için İslam aleminde ilk defa kadastro’yu tesis etti, imparatorluğun şehir ve eyaletlerine umumiyetle ya kendi ailesinden yahut şeyh Abu Hafs ailesi arasından seçilmiş birer vali tayin edilmiş bulunuyordu. Abdülmümin önce oğlu Muhammed’i halef seçmişti (1154), fakat o hastalanınca diğer oğlu Seyyid Ebu Yakub Yusuf’u gösterdi. Abdülmümin Tin Mallal’da Mehdi’nin yanına defnedildi.
Son Yorumlar