Fransız felsefecisi ve iktisatçısı (Besançon, 1772- Paris, 1837). Bir kumaş tüccarının oğlu olan Charles Fourier 1793 yılında giriştiği bir alışveriş sırasında zararlı çıkarak babasından kalan mirasın büyük bir bölümünü yitirdi Bu durum da onu hiç istemediği halde bir ticaret işinde çalışmak zorunda bıraktı.
Charles Fourier Eserleri
Fourier’nin toplumsal iktisat ve evrensel uyum konularına ilişkin ilk denemesi, Theroie de s quat re mouvements et des destinees generales (Dört Hareket ve Dört Genel Yazgı Kuramı) adıyla 1808’de yayımlandı. Bu yapıtta çizdiği programı, daha sonra, Le Nouveau Monde industriel et societaire’de(1820) ve 1841’deTheorie de J’unite üniverselle (Evrensel Birlik Kuramı ) adıyla yeniden basılan Traite de l’association domestique agricoie’da (Tarımsal Aile Ortaklığı Üstüne İnceleme, 1822) geliştirdi.
lk izleyicisi olan Henri Brun de Pezenas’nın büyük bir bağlılık göstermesine ve çaba harcamasına karşın bu yapıtlar başarı kazanamadı.
Lyon belediyesinde (1815) ve daha sonra bir ticarethanede veznedar olan (1825) Fourier, just Muiron’la
(uzun bir süre ilk izleyicisinin, bu kişi olduğu sanılmıştır) bağlantı kurdu ve Muiron, Fourier’nin çevresinde Gcole societaire’in ilk üyelerini bir araya getirdi: Clarisse Vigoureux, Victor Considerant, Gabet, Godin. Bu
Okul, 1832’de le Phalanstöre oula Reformu industrieJle (Falanster ya da Sanayi Reformu) adlı bir süreli yayın
çıkardı. 1833-1834 yılları arasında ün kazanan Fourier çok geçmeden izleyicileriyle çatıştı (1836) ve yalnızlık
içinde öldü (10 Ekim 1837).
Kendi kendini yetiştirmiş, bir başına yaşamış ve siyasetten olduğu kadar, kendi döneminde geçerli olan öğretilerden de uzak kalmış olan Fourier, “sivil” toplumu köklü bir biçimde eleştirmiş ve uyumlu bir toplum taslağı çizmiştir.
Fouriercilik ve Uyumlu Toplum
Fourier’ye göre tüketici aldatılmakta ve soyulmaktadır. Rekabet, sahtekârlıkla ve yalanla doludur. Mülkiyetten yoksun emekçiler, kendi hesaplarına çalıştıklarında elde edecekleri verimin yarısından daha az bir verim gerçekleştirmektedirler. Kötü etkileri olan sanayiciler zenginleşmekte, asalaklar kaynaşmaktadır her yanda. Herkes mutluluğu, tembellikte ya da zenginler sınıfına ayrılmış olan işlerde bulmaktadır. Yoksulluk, uygar dünya içinde, bolluğun kendisinden doğmaktadır. Uygar insan tedirgindir ve isteklerinin kölesidir. Elinde olanlardan çok, olmayanlar açısından yoksuldur. Kötülük, haksızlık ve sahtekârlık yerine, erdem, adalet ve doğruluğu daha kazançlı şeyler haline getiren toplumsal bir mekanizma, bu sonuncuların egemen olmasına yol açacaktır. Bundan ötürü,bütün bir halkı mutluluğa ulaştırmak için, ücretli çoğunluğun yapmak zorunda kaldığı işleri çekici görevler haline dönüştürmek gerekir.
Fourier’nin, çekicilik kavramı üstünde önemle durması bundan ötürüdür. ödev, “uygar” insanlardan: çekim ise Tanrıdan, doğadan gelmektedir. Uyum, uygarlığın doğaya karşı düşmanca davranırken gösterdiği aynı çaba ve titizliği doğanın açılıp serpilmesi için gösterirsek gerçekleşebilir. Falanj’da, kadınlar ve çocuklar da dahil olmak üzere bütün üyeler, beğenilerine, yeteneklerine, karakterlerine ve tutkularına denk düşen diziler halinde bir araya getirileceklerdir. Her tek kişi bütüne bağlı olacak ve çıkarlar birbirleriyle çatışmayacaktır. Geçici ve mevsimlik işler, çeşitlilik ve değişiklik tutkusunun harekete geçirdiği diziler tarafından gerçekleştirilecektir: entrika ve örgütlenme tutkusuysa elebaşıları harekete geçirecektir. Pis şeylerle oynamaktan hoşlanan çocukların oluşturduğu “küçük sürüler”e temizlik işi verilecektir. Herkesin rahatlığa, sağlığa ve güzelliğe (opera binası, Falanja,sabanlan ve sürüleri kadar gereklidir) sahip olduğu Falanster’de, konut ve besin ortaklaşadır. Falanster bütünsel ve gelişmiş insanın yurdudur.
Fourier’nin görüşlerinden bazılarına, kooperatizmde, feminizmde, çocuk bahçelerinde, kültür evlerinde rastlanır. Fourier’nin düşüncelerini uygulamak için Brezilya’da, Texas’ta, Ingiltere’de ve Fransa’da bazı girişimlerde bulunulmuştur.
Son Yorumlar