Jüralar Hakkında Bilgi

Avrupa’da dağlık kütle.

Fransa ve İsviçre toprakları üstünde yayılan jüralar, Ren’i aşarak Alman­ya’nın güneybatısına kadar (Schwaben jürası ve Franken jürası) uzanır. Vosges’larla Alpler arasında yer alan asıl jüralar, 250 km uzunluğunda ve 50 km genişliğinde bir hilal biçimin­dedir. Bu kütle çok yüksek olmamak­la birlikte (ortalama 660 m), ulaşımı önemli biçimde engelleyen ve arala­rında bağlantı bulunmayan, birbirine paralel sivri tepelerden oluşur, jüralar’ın oluşumu Alp kıvrımıyla ay­nı zamana rastlar. Jüralar’ın bulundu­ğu bölge başlangıçta jüra tipi ve tebeşirli çökeltilerle kaplı (kireçtaşı ve marn) Hersinyen bir etekten meyda­na gelmişti. Oligosen’de (Üçüncü Za­man) Saöne koridorunun oluşumu sı­rasında, bölge batıdan doğuya ani bir sürüklenmeyle birlikte yeni bir aşın­maya daha uğradı. Batı kıvrımından taşan katmanlar yanlamasına kesilir­ken, doğudaki daha yeni ve daha ağağıda kalan katmanlar olduğu gibi kal­dı. Peneplen durumuna gelen jüra kütlesi, Miyosen’de molaslı bir deniz­le örtüldükten sonra Pliyosen’de yük­selerek kıvrıldı. Doğuda, daha kalın olan tortul kayaçlar kolayca kıvrılırken, tabana bağlı kalan batıdaki ince tabaka, faylarla birbirinden ayrılan bir dizi yayla oluşturdu. Kuzeybatıda­ki faylı masamsı jüra’yla güneydoğu­daki kıvrımlı jüra arasındaki çelişki­yi de bu oluşum açıklar.jüralardaki bir köy

Masamsı jüralar, 400-950 m arasın­da üst üste sıralanan ve engebeli bir kornişle (Vignoble. Revermont) Saöne ovasına bakan kireçtaşlı geniş düzlük­lerden meydana gelir. Kıvrımlı jüra, yüksekliği kuzeyden güneye artan (Aigle tepesi, 993 m; Cret de la Neige, 1 723 m) Gex bölgesindeki İsviçre ovalarında apansızın sivrilen yüksek dağ sıralarından oluşur. Güney jüra­lar oldukça yalın ve belirgin biçimle­riyle jeomorfolojide sık sık kıvrımlı yüzey şekillerine örnek gösterilir. Antiklinal tepelerle senklinal vadile­rin düzenli biçimde birbirini izlemele­ri, akarsu aşmımı ve farklı aşınmay­la değişikliğe uğradı. Suların etkisine bir de buzulların etkisi eklendi. Bun­ların dışında, çoğunluğu kalkerden oluşan jüralar’da karst olaylarına (dolinler; mağaralar; yeraltı akarsu­ları) sık rastlanır. Doğuya doğru basa­maklı amfiteatr biçiminde yükselen jüralar, Atlas Okyanusu’nun nemli rüzgârlarına açılır: Yıllık ortalama yağış 1.200 ve 1.500 mm arasında de­ğişir, en yüksek tepelerdeyse 2.000 mm’yi geçer.Üstelik.kar uzun süre (4-6 ay) yerden kalkmaz ve iklim oldukça serttir.Çoğu kez marnlı ya da buzullu killerle kaplı olan topraklar bu nemi tuttuğundan jüralar, ormanlar ve ça­yırların birbirini izlediği yemyeşil bir bölge görünümündedir, jüralar’da eskiden beri yerleşmiş olan nüfus oldukça yoğundur (km2’ye 50 ki­şi). Yüksek çayırlık vadilere dağılmış ya da dar vadilerde öbeklenmiş olan halkın geçim kaynağını geleneksel ola­rak çeşitli tarım (üzüm, patates, tahıl), hayvancılık, orman işletmeciliği ve kı­şın daha etkin olan el sanatları oluş­turur. Günümüzde tarım ancak güney bölgelerde yapılabilmektedir, bağcı­lıksa yalnızca batı sınırında yapı­lır.

Buna karşılık süt üretimi ve ormancı­lık, kırsal yaşamın iki önemli öğesi ha­line gelmiştir. Ortaçağ’dan kalma peynircilik usulle­ri günümüzde artık modernleştirilmiş­tir. Sığır cinslerinin iyileştirilmesi özendirilmektedir. Ormanlar yeniden oluşturulmaktadır ve önemli bir geçim kaynağı haline gelmiştir. Bu kesimden ambalaj sanayisinde, mobilyacılıkta, kâğıt hamuru yapımında ,vb. yararla­nılır. jüralar’a özgü sanayi etkinlikleri olan küçük el sanatları kimliğini koru­muş ve belli dallarda uzmanlaşmıştır: Fransa’da Besançon çevresinde ve İs­viçre’de saatçilik; iç bölgelerde (Marteau) tornacılık; Saint-Claude’da pipo yapımcılığı; Morez’de gözlükçülük; Septmoncel’de taş yontmacılığı. Öte yandan, hidroelektrik enerji,yeni sa­nayi kollarının ortaya çıkmasını sağ­lamıştır: Makine sanayisi; çikolata ve konsantre süt fabrikaları; özel çelik üretimi; vb. Ayrıca, turizmde yaz-kış görülen canlılık jüralar’ın iktisadi ge­lişmesine katkıda bulunur.

jüralar planches köyü
Jüralar’da yer alan kireçtaşlı bir yalıyarın dibinde son bulan bir vadide, Les Planches köyünün tepeden görünüşü.

doubs vadisi

Doubs vadisinden bir görünüm.

Hadi Paylaş!Share on FacebookTweet about this on TwitterShare on Google+Share on RedditPin on Pinterest

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.