Kamerun Coğrafyası Tarihi Ekonomisi

Yüzölçümü :470 200 km²
Nüfusu :11 390 000 (1992)
Nüfus yoğunluğu :Km²’ye 24,2 kişi
Başkenti :Yaounde (700 000 nüf.; 1991)
Dili :Fransızca; İngilizce; bantu ve sudan dilleri
Dini :Animist (cancı); Müslüman; Katolik
Para birimi: A.F.T. frankı

Zebu sürüsünü güneydeki çayırlara doğru güden Kamerunlu bir çoban.

Batı Afrika’da ülke.

Kuzeyde Çad, doğuda Orta Afrika Cumhuriyeti, güneyde Kongo, Gabon ve Ekvator Ginesi, kuzeybatıda ve ba­tıda Nijerya’yla sınırlı olan, aşağı yu­karı üçgen biçimindeki ülkenin ayrı­ca batıda Gine körfezinde Atlas Okyanusu’na kıyısı vardır.

Kamerun Coğrafyası

Kamerun, kuzeydoğudan batıya doğ­ru yükselerek, Kamerun tepesiyle do­ruk noktasma ulaşan, üstünde çok sa­yıda yanardağın yer aldığı. Dördüncü Zaman kıvrımlarından oluşan uzun bir setle (Adamaua kütlesi) çaprazla­masına aşılır. Nijer körfezi suları için­de yükselen 4 070 m’lik Kamerun ya­nardağı günümüzde büyük bir tortul­laşmayla anakaraya bağlanmıştır. Çad ile Kongo havzası arasındaki su ayrımı çizgisi durumundaki bu bütü­nün kuzeyinde, Çad gölü kıyılarına ka­dar büyük bir ova uzamr. Adamaua’ nın güneyinde yüzey şekilleri yumuşak bir eğimle mangrovlarla örtülü bir kı­yı ovasına doğru alçalır ve kalın late- ritli tabakayla örtülü bir yayla oluşturur.

Çok aşağı bir enlemde yer almasına karşın, Kamerun’un iklimi tekdüze de­ğildir, ama başlıca üç farklılık göze çarpar. Ülkenin güneyi ve batısı sü­rekli sıcak ve nemli bir ekvator iklimi­nin etkisindedir; yılda 5 m’yı bulan ya­ğışlar, ancak yaz gündönümü sırasın­da, çok kısa bir kurak mevsim boyun­ca kesilir ve gür bir orman örtüsünün gelişmesini sağlar. Kamerun’un iç kesimlerinde nisandan kasıma kadar uzun bir yağış mevsimiyle birlikte nemli tropikal özellikler gösteren bir iklim egemendir; buraları akarsular boyunca yer yer galeri ormanlarıyla kesilen, otsu savanalar bölgesidir. Ku­zeye doğru gidildikçe, yağış mevsimi kısalır, sıcaklık artar; bu kuzey bölge­si, çorak bir bozkırla kaplıdır. Başlı­ca ırmaklar şunlardır: Hidroelektrik fabrikalarının yararlandığı çağlayan­larla kesüen Sanaga; Şari’nin (Chari) kolu Logone;Nijer’in kolu olan Benue’ nin Garoua’dan sonra ulaşıma elve­rişli olan yukarı çığırı.

Kamerun’da altın arayan işçiler

Kamerun Nüfusu

Kamerun, ekvator ve Sudan bölgeleri arasında kavşak noktası oluşturması nedeniyle çok sayıda etnik grubu ba­rındırır: Güneyde, Bantular Avrupa uygarlığını benimsemişlerdir ve ül­kede yaşayan 3 750 000 hıristiyanın büyük bölümü bunlar arasındadır; sudan dillerinin konuşulduğu kuzey­de ve iç bölgelerde, usta çiftçiler olan animist (cancı) Kirdilerle. büyükbaş hayvan yetiştiriciliğiyle uğraşan Müs­lüman Fulbeler yaşar. Ülkede ayrıca özellikle yarı-bantu dil öbeğinden (Bamilekeler, Bamumlar, vb.) birçok et­nik azınlık daha vardır.

Kamerun’da nüfus dengesiz biçimde dağılmıştır; En kalabalık bölgeler, ku­zeybatıdadır (Mifi: km²‘ye 157 kişi; Wouri: km²’ye 109 kişi).

Kamerun Tarihi

Öbür Afrika ülkelerinde olduğu gib Kamerun’da da kıyıyla iç bölgeleri birbirinden ayrı ayrı ele almak gere­kir. Avrupalılar, kıyılara ancak XVII. yy’da köle ve fildişi ticareti amacıyla geldiler. Kamerun’un kuzeyi, orman bölgesinin ötesinde, doğudan batıya kadar, çeşitli dönemlerde egemenlik kurmuş olan krallık ve sultanlıklara bağlıydı. Avrupalılar buraya geldikle­rinde XIX. yy. başlarında kurulmuş, Adamaua Devleti’yle karşılaştılar. O dönemde Kamerun. Alman (Morgen, Krausel, Fransız (Cottes) ve İngiliz (Burton) misyonerleri tarafından baştan başa aşılmıştı. 1884’te kâşif Nachtigal tarafından Alman himayesi ilan edildi. Almanya ile İngiltere (1886-1893), ardından Fransa (1894) tarafından imzalanan anlaşmalarla bölgenin iç kesimlere doğru yayılma­sı sınırlandı. Agadir bunalımının (1911) bitiminde Kamerun, Fransız- Almah anlaşması uyarınca Kongo ve Ubangi’ye kadar genişleme olanağı buldu; Birinci Dünya savaşı sırasın­da Müttefiklerin (İngilizler, Fransız- lar ve Belçikalılar) saldırısına uğradı; daha sonra da Versailles anlaşması­nın ve Milletler Cemiyeti’nin Fransız ve İngilizlere tanıdığı manda hakkıy­la da onaylandığı gibi, 1916’dan baş­layarak Fransa (Doğu Kamerun) ve İngiltere arasında paylaşıldı. Ağustos 1940’ta Doğu Kamerun, Öz­gür Fransa’yla birleşti. Daha sonra Birleşmiş Milletler Örgütü’nün koru­ma bölgesi haline gelen ülke, 1958’de iç işlerinde özerkliğe, 1 Ocak 1960’taysa bağımsızlığına kavuştu. Batı Kamerun bir halkoylaması so­nunda 1 Ekim 1961’de Kamerun Fe­deral Cumhuriyeti’ni kurmak için Doğu Kamerun’la birleşirken, daha önce İngiltere’ye bağlı olan Kame­run’un kuzey kesimleri, Nijerya’ya bağlandı. 1972’de yapılan bir başka halkoylamasıyla, devletin federal özelliği kaldırılarak, tek bir cumhuri­yet haline gelmesi kabul edildi. Ka­merun Devleti 1960’tan Kasım 1982’ye kadar başkan Ahmadou Ahidjo tarafından yönetildi.

6 Kasım 1982’de devlet başkanı Ah­madou Ahidjo’nun istifasından son­ra görevi üstlenen Paul Biya, 14 Ocak 1984’te resmen devlet başkanı seçil- ii, 21 Ocak 1984’te de andiçerek gö- rtve başladı. Hemen muhalefeti sin­dirme harekâtına girişip, Fransa’ya giden (Ağustos 1983) Ahidjo’yu komplo suçlamasıyla yargılatarak, yokluğunda hapis cezasına çarptır­dıktan sonra, kısa bir liberalleşme döneminin ardından, rejimi radikal- leştirmeye koyuldu. İktisadi duru­mun gün geçtikçe bozulması üstüne, IMF’nin de onayladığı bir yapısal dü­zenleme programını yürürlüğe ko­yup (1988), kamu harcamalarını kı­sarak ve iktisadi etkinlikleri yavaşla­tarak, durumu düzeltmeye çalıştı. Bu arada, yasallığı bir türlü kabul edil­meyen muhalefet partilerinin göste­rilerini kanlı biçimde bastırdıysa (Mayıs 1990) da, 1991 Haziranındaki parti kongresinde, rejimin liberalleş­tirilmesi ve çok partili yönetime geçiş kararı aldırdı. Gerçekten de 1991 Şu­batında iki muhalefet partisi yasal­laştırıldı. Ama mayıs ayında muhale­fetin yeni gösteriler düzenlemesi üs­tüne, ülkenin on ilinden yedisinde sı­kıyönetim ilan edildi.

Kamerun Ekonomisi

TARIM. Kamerun’un iktisadı, her şeyden önce tarıma dayanır. Alman, İngiliz, Fransız sömürge yönetimleri sırasında özellikle ülkenin batısında yoğunlaşan büyük tarım işletmeleri, günümüzde de Kamerun iktisadının temelini oluştururlar. Dışarıya satı­lan tarım ürünleri, Dschang’a yakın dağlık bölgede ve Manengouba ya­maçlarında yetiştirilen kahve (1992’de 80 000 t), Batı Kamerun’da üretilen kakao (1992’de 120 000 t), Benue ırmağı kıyılarında ekilen yer­fıstığı (1992’de 140 0001) ve kıyı böl­gelerindeki büyük tarım işletmele­rinden gelen muzdur. Pamuk, tütün, susam ve şekerkamışı yetiştiriciliği de gelişme içindedir.

Geleneksel besin bitkisi tarımları arasında hintdarısı ve darı, manyoka, mısır, pirinç ve tatlı patates sayılabi­lir. Ülkenin % 63’ünü kaplayan ekva­tor ormanlarından, ince marangoz­lukta kullanılan keresteler (abanoz, akaju ve okume) elde edilir; Eseka’da modern bir bıçkı fabrikası vardır. Kauçuk yetiştiriciliği alanındaysa, toplanan ürünün büyük bölümü, bü­yük tarım işletmelerinden (Dizan- gue) sağlanır. İç bölgelerdeki otsu sa­vanayla Adamaua kütlesinin aşağı yamaçları, ülke gereksinimini karşı­layan ve konserve fabrikalarının ku­rulmasına olanak veren hayvancılık etkinliğine elverişlidir.

KAMERUN SANAYİ, MADEN YATAKLARI

Ül­kenin maden kaynakları oldukça zengindir; ama henüz pek azı işletil­mektedir: Kasiterit; altın; gümüş; ti­tanyum; demir (Kribi yakınlarında 120 milyon t’luk rezervler); özellikle de boksit (Fongo-Tongo, Bamilekeve Matrap’ta 1 milyar t’luk rezervler). Bomono ve Logbaba’da bir doğal gaz yatağı bulunmuştur ama, enerji dar­lığı, sanayinin gelişmesini şimdilik kısıtlamaktadır. Bununla birlikte, Edea hidroelektrik santralı, Fria’dan (Gine) satın alınan ya da yerli yatak­lardan çıkartılan boksiti işleyen bir alüminyum rafinerisinin (Alucam) çalışmasına olanak verir (1992’de 80 000 üretim). Bu sanayi bütünü ayrı­ca oluklu saclar ve alüminyum levha­lar da üretir. Öbür sanayi etkinlikleri, tarım ürünlerinin işlenmesiyle (pa­muk, kakao ve kauçuk üretimi; besin ve dokuma sanayileri) Yaounde, Douala ve Nkongsamba’da toplanan birkaç makine (bisiklet) ve kimya (de­terjanlar, asetilen) sanayisiyle sınırlı­dır. İktisat, sömürge döneminin özel­liklerini korumakla birlikte Avrupa Kalkınma Fonu’nun yardımları saye­sinde ve hayvancılığın, orman iktisa­dının, iki katma çıkması tasarlanan sanayi üretiminin büyümesini öngö­ren bir planlama çerçevesi içinde ge­lişmeler gösterir.

KAMERUN ULAŞIM

Ulaşım yolları, ülkenin en büyük iktisat merkezi olan Douala limanında birleşir. Kamerun’da Nkongsamba, Douala ve Yaounde’yi birbirlerine bağlayan 839 km’lik bir demiryolu vardır. 7 573 km’lik kara­yolu ağı, Akdeniz-Nijer hattına bağ­lanmıştır.