Kayın Ağacı Hakkında Bilgi ve Kullanım Alanları

Kayıngiller (Fagaceae) ailesinden bit­ki.

Kaygan gövdeli, parlak yapraklı da­marlarının altı ve kenarları hafif tüy­lü bir ağaç olan kayın (Fagus), başlı­ca temsilcileri huş ağacı (Betula), kı­zılağaç (Alnus),fındık ağacı (Corylus), gürgen ağacı (Carpinus), kestanö ağa­cı (Castanea)ve meşe ağacı (Çuercus) olan Fagales takımından tırtılsılar (Amentales) grubunun örneğidir. Meyvesi kayın kozalağıdır; dört çenet­li bir kabuğun içinde sivri köşeli üç­gen biçiminde bir ya da iki tohum bulunur. Yaprakların tabanında pullu ve her yıl dökülen kulacıklar vardır. Çok erken olan çiçeklenme, yapraklar olu­şur oluşmaz başlar. Fagus cinsi tümü de Kuzey yarıkürede bulunan on ka­dar türü kapsar.

Kayın özellikle kireçtaşlı, hafif toprak­larda yetişir. Çok gölge verir ve bu yüzden ormanaltı bitkileri yalnızca kendi türünün fidelerinden oluşur. Ağaç kesimi, koşulları çok değiştirir ve kestane ağaçlarının gelişmesinin kayınların ortadan kaldırılmasıyla sağlandığı düşünülebilir. Kayın, odunu için ve süs bitkisi olarak yetiştirilir; en çok arananları erguvan kırmızısı renginde olan çeşitleridir. Dalları yerlere sarkan kayınlar da vardır.

Kayın ağacının ömrü yaklaşık 120 yıl sürer. Kuzey yarıküreye özgü bir ağaç olmakla birlikte, Güney yarıkürede, farklı ama kayma çok benzeyen Nothofagus cinsi özellikle Yeni Gine, Ye­ni Zelanda, Avustralya ve Güney Amerika’da yetişir; çeşitli türler ge­nellikle çok kokuludurlar.

Kullanım Alanları

Meyvesi yağ bakımmdan zengin oldu­ğu için (tohum ağırlığının beşte biri­ne yakını yağdır) özellikle hayvan yemi olarak kullanılır. Bununla birlik­te kayın, özellikle odunuyla ünlüdür. Oldukça ağır ve sert olan odunu ko­layca işlenir ama yüzeyinin görüntü­sü pek güzel sayümaz. Daha çok ma­sa ya da iskemle ayağı gibi küçük par­çaların yapımında kullandır. Açık ha­vada bırakılırsa, iki yüda çürür; bu­na karşüık, işlendikten sonra meşeden daha dayanıklı hale gelir. Kayın odu­nu çeşitli işlemlerden geçirildikten sonra demiryolu tabanlıkları gibi bü­yük parçaların yapımmda da kullanı­labilir. İşlemlerin pahalıya mal olma­sı ve kırılma olasılığı nedeniyle çatı yapımmda az kullanılır. Kaym odunu­na mantar yerleşebilir; bu da odunun değerini azaltır. Kaym, ayrıca yaka­cak olarak da kullanılan en iyi odun­lardandır.

Hadi Paylaş!