Ertuğrul Oğuz Fırat Kimdir? Eserlerinin Özellikleri

Ertuğrul Oğuz Fırat Kimdir? Eserlerinin Özellikleri, Türk bestecisi (Malatya, 1923). İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nde öğrenciyken Kari Berger’den aldığı armoni dersleriyle müzik alanında kendini yetiştiren Ertuğrul Oğuz Fırat, 1940’ta Hukuk Fakültesi’ni bitirerek, 1950 yılına kadar Malatya’da avukatlık yaptı. Sonra Anadolu’nun çeşitli illerinde yargıç olarak çalıştı ve 1979 yılında emekli oldu.

Ertuğrul Oğuz Fırat Yapıtlarının Özellikleri

E.O. Fırat ilk yapıtı Yaylılar Dörtlüsü No.l’i,1945-1951 yılları arasında gerçekleştirdi. 1950 yıllarında yazdığı Birinci Üçül’se, ilk dizisel yöntem çalışması oldu.

XVII. yy’da her bestecinin yeni bir müzik dili yaratmak zorunda olduğuna, bunun için araştırmalar yaparak kendine özgü olanı bulması ve en güçlü biçimde ortaya koyması gerektiğine inanan Ertuğrul Oğuz Fırat, öz ve biçimde değişik kaynaklardan yararlanmış, bir döneminde yerel ezgilerden yola çıkmış, ama sonraları müziğinde çokeksenli bir arayış içine girmiştir. Sözgelimi, 1977’de tamamladığı Büyülü ve Susuz Arayışlar, çokeksenli müzik yazma çabası içinde çalışılmıştır. Bu yapıtta her çizgi tek başına ele alındığında yoğrumsal bir bütünlük taşıdığı gibi, her ünı ancak ritmik gelişmeler içinde bir değer kazanır. Parçadaki katmanların birlikteliği, her kesimde yeni bir hareket yaratır.

1971’de bestelediği Beşinci Yaylı Çalgılar Dördülü, Avrupa Yayıncılar Birliğinin açtığı Yaylı Çalgılar Değiştirim Programı’nda Kopenhang Dördülü tarafından 1980’de seslendirilen bestecinin, dizisel yöntemden yararlandığı bir başka yapıt da Ve Sana Işığı Sorarlar başlığını taşır. Kuran’ın Nur suresindeki “Sana ruhu sorarlarsa de ki o Tanrı’nın buyruğundadır” ayetinden esinlenen besteci,“ruh” sözcüğünü “ışık” olarak almış ve iki bölümlük bir yapıt ortaya koymuştur. İlk bölüm (“İki Denizin Kucaklaşması”), Mevlana ile Şems’in ilk karşılaşmalarını anlatır. İkinci bölüm, R. M. Rilke’nin “Esin Meleğinin Sözleri” başlıklı şiirinin etkisindedir. Orkestra, üfleme ve vurma çalgılardan oluşur. Yapıt teknik olarak temelde dizisel olsa da, dizi kendi içinde gruplaştırılmıştır; bu gruplaştırılma sonucu birtakım küçük ezgicikler oluşur. Ezgiciklerin üst üste bindirilmesiyle, bütünün yapısı ortaya çıkar.

Ertuğrul Oğuz Fırat, birkaç çalışmasında “raslantısal” öğelerden yararlanmıştır. Sözgelimi, Alban Berg’in onuruna yazdığı 6 No’lu Sonsuz Dördül’ün her çalmışında değişik sonuçlar alınabilmesi gözetilmiştir; Bağımsızlık Tutkusuna Sonat’ta, yapıtın kuruluşu, bütünüyle çalgıcıların isteklerine yanıt verecek biçimde özgür tutulmuştur. Birçok yapıtının da hem solo çalgı için, hem de orkestra düzeni için uyarlaması vardır. Sözgelimi, Atatürk Savaşta ve Barışta, hem solo piyano için yazılmış, hem de orkestraya uyarlanmıştır.
1982’de yazdığı Değişmeye Artık Zaman Kalmadı başlıklı parça, org için üç “düşçe”dir (meditasyon). Aynı yapılar taşıyan on parçacığın, hangi sıraya göre çalınacağı, orgçuların isteğine bırakılmıştır.

Başlıca Eserleri

Yalnız solo için: Atatürk Savaşta ve Barışta (piyano için, 1968); Yerel Ezgiler Üstüne imgesel Danslar (piyano için, 1969); Bölünmüş Uzantı (piyano için, 1969); Bağımsızlık Tutkusuna Sonat (piyano için, 1969); Piyano İçin Üç Parça (1978); Değişmeye Artık Zaman Kalmadı (org için, 1982).

İkililer: Eğlenceler (klarnet-piyano için, 1955); Sonatçık (viyola-piyano için, 1958); Küçük Parçalar (viyola- piyano için, 1958); Anadolu Mayası (klarnet-piyano için, 1981); İki Piyano İçin Küğ (1965); Yivcil Morun Seslenişi (klarnet-piyano için, 1971); Güneş Yaprakları (viyola-piyano için, 1967); Yokluk Evreninde Dönüşüm (keman-piyano için, 1968); Usançsız Tasarlama (viyolonsel-piyano için, 1968); Ezgiler (keman-piyano için, 1968); Acı Gölgelerin Raslantısında (keman-piyano için, 1968); Anadolu Güneşleri (obua-piyano için, 1973); Tükenmezlik Ardında (iki klarnet için, 1981); Nice Seslerden Sonra (kontrbas-piyano için, 1982).

Oda orkestrası için: Yaylı Çalgılar İçin 6 Dördül (1945-1978); Uçül (keman – viyolonsel – piyano için, 1951); Üçlü Sonat (keman-klarnet- piyano için, 1954); Ve Sana Işığı Sorarlar (genişletilmiş üflemeli çalgılar ve vurma çalgılar için, 1969); Atatürk Savaşta ve Barışta (1973); Küğ (çembalo-piyano-yaylı çalgılar için, 1977); Tohum ve Kıvılcımlar (üflemeli beşlisi, 1980); Dönüşümler (obua-klarnet-fagot için, 1980); Uyumsuzluğun Uyum Odakları (flüt-obua-klarnet-fagot için, 1981). Solo ve orkestra için: Diriliş (viyolonsel ve orkestra için tek bölüm, 1956); Viyola Konçertosu No. 1 (1967); Keman Konçertosu No. 2 (1968); Viyola Konçertosu No. 2 (1968); Fagot Konçertocuğu (1969); Atatürk’ ün Anısına Piyano Konçertosu No. 1 (1971) ; Org Konçertosu (1978); Piyano Konçertosu No. 2 (1979); Trompet Konçertosu (1980).

Orkestra için: Şangırtı (tek bölümlü senfoni No. 1; soprano-tenor-koro ve orkestra için, 1955); Zamanın Örümceği (orkestra eşlikli şarkı; sop¬rano ve orkestra için, 1955); Orkestra İçin Üç Dans (1965); Anadolu’da Çırakman Ateşleri (Ardış I ve II, 1975-1979); Büyülü ve Susuz Arayışlar (1973): Türkiye (orkestra için dokuz parça, 1977); Gerçek-Simge- Oyun (1978); Ölümlerde Çöl Çığlık (1979); Atatürk (Senfoni No. 3; oratoryo, 1981); Süreklilik ve Orantı (1981); Anısal Kaynaklar II (1982). Solo ve koro için şarkılar: Bağımsız Şarkılar (bas-şan ve piyano için, 1963) ; Umursanmamış (alto-şan- keman-klarnet-piyano için, 1966); irsal Senfoni (Senfoni No. 2; eşliksiz koro için, 1978); Dranas’ın Yırı Üzerine Şarkı (1980); Türkiye II (eşliksiz koro ve koro ile değişik çalgılar eşliğinde 6 şarkı, 1982); Ir ve çalgılar İçin Küğ (şan-üflemeli ve vurma çalgılar- keman için, 1961).