Etçiller Nedir? Çeşitleri Nelerdir?

Etçiller, Özmemelilerin (Eutheria) çoğunlukla etle beslenen, güçlü dişleri olan ve değişik görünümlü türleri bulunan takımı.

Etçiller, üç alttakıma ayrılır:

Kreodontlar; yarıkayaklılar (Fissipedia); yüzgeçayaklılar (Pinnipedia).

KREODONTLAR (ÎLKEL ETÇİLLER). Eyoşen’den Miyosen’e kadar yaşa­mış olan bu hayvanların dişleri, gü­nümüzde yaşayan etçillerinkine ya­kındı; ama etçil dişleri ya da makas dişleri (etçillerin üstçenesindeki 4. ön azıdişi ile altçenesindeki 1.. azıdişi) çok az farklılaşmıştı. Kreo- dontlar birçok aileye ayrılmış, bu ailelerden Miyacisler ailesi, yarıkayaklıların kökenini oluşturmuştur.

YAMKAYAKLİLAR (KARA ETÇİL­LERİ). Bu ikinci alttakımda kara et­çilleri yer alır. Etçil dişleri iyice ge­lişmiş, köpekdişleri güçlüdür; ayak­larında 4 ya da 5 parmak bulunur. Oligosen’de ortaya çıkmış olan yarıkayakhlar alttakımı, köpeğimsi- ler (Arctoidea) ve kedimsiler (Aeluroidea) öbeklerini kapsar. Köpeğimsilerde, şakak kemiğinin üç parça­sından biri olan kulakzarı halkası, ya az bölümlenmiş ya da hiç bölüm­lenmemiş, kedimsilerdeyse bölümlenmiştir.

Köpeğimsiler öbeği, köpekgiller (Canidaej, ayıgiller (UrsidaeJ, küçükayıgiller (Procyonidae) ve sansar­giller (Mustelidae) ailelerine ayrılır. Küçükayıgiller, plantigrad, yani ta­banına basarak yürüyen, hem etçil hem otçul (ya da otçul) memeliler­dir; Amerika ve Asya’da yerleşmişlerdir: Amerika’da, ağaçlarda yaşa­yan ve uzun burunlu olan koaüler (Nasua); gene ağaçlarda yaşayan ve gececi olan kinkaju (Potos); gözleri siyah maskeü olan çamaşırcı ayı ya da yıkayıcı ayı (Procyon lotor). Asya’daysa, aileden iki tür panda yaşar: Siyah-beyaz bir ayıya benzeyen büyük panda ya da dev panda (Aliuropus melanoleucus); Himalaya’da yaşayan çok güzel kızıl renkli küçük panda ya da kedi ayısı (Ailurus /ulgens).

Sansargillerin bacakları kısa, ku­lakları yuvarlaklaşmıştır; anüs ya­kınında koku çıkaran bezleri vardır. Dünyanın her yanına dağılmış olan sansargillerin Avrupa’daki temsil­cileri, kalın bedenli porsuk (Meles), ince uzun görünümlü kakum ve gelincik (Mustela), ikiyaşayışlı olan bataklık samuruf Lutreoiaj ve kokar gelincik (Putorius), daha çok suda yaşayan susamuru (Lutra), kaya sansarı, ağaç sansarı ya da zerde­va, samur (Martes), vb. küçük yırtı­cılardır. Ayrıca, kutup bölgelerinde yaşayan kutup porsuğu ya da obur (Gulo), Afrika’da yaşayan, sırtı be­yaz, karnı siyah balcıl porsuk ya da ratel (Mellivora) ve Kuzey Amerika’ da yaşayan, kürkü değerli amerikan kokarcası ya da skunk (Mephitis), sansargiller ailesinin üyeleridirler.

Sansargillerden bir çeşit albina kokarca olan, Kuzey Afrika kökenli gelincik (Mustela putorius /uroj evcilleştirilmiştir ve tavşan avlamak için kullanılır.

Kedimsiler öbeği, kedimsigiller [Herpestidae), miskkedisigiller (Viyr,rridae], .tlangiller (Hyaenidae) ve kedigiller (Felidae) ailelerini kap­sar. Oldukça küçük boylu, uzun kuyruklu olan bu kedimsigiller, sansargillere benzerler. İlgi çekici bir tür olan firavun sıçanı (Herpestes ichneumon], Ispanya’da yaşar.

Mangustlar yılanları avlamalarıyla ün yapmışlardır. Madagaskar’da yaşayan ve çok ilkel bir etçil olan, değişik özellikteki, büyük bir köpek boyunda olan fossa ya da gelincik kedisi (Cryptoprocta ferox) de bu aileye bağlanır. Miskkedisigiller, kedimsigillere yakındırlar ama, tır­nakları, kedigillerinki gibi içeri çe­kilebilir. Anüs dolayında koku salan bezleri vardır, genellikle Af­rika ve Asya’da yaşarlar ve kürkleri çizgili desenlidir. Avrupa’da yaşa­yan benekli, uzun kuyruklu, küçük bir etçil olan jenet (Genetta genetta) türü de miskkedisigillerdendir.

YÜZGEÇAY AKLİLAR (DENİZ ET­ÇİLLERİ). Etçillerin üçüncü alttakı- mı olan yüzgeçayaklılar kıyılarda yaşamaya uyarlanmışlardır. Fokgil­ler; morsgiller; irikulaklıgiller.

Etçillerin Doğadaki Rolü

Memelilerin etçiller takımı, kuşku­suz, doğadaki tek etyiyiciler değil­lerdir. Uğurböceklerinden kartalla­ra, ahtapotlardan timsahlara kadar birçok hayvan öbeğinde etçil hay­vanlara raslamr. Etçiller, son hal­kasını oluşturdukları beslenme zin­cirinde önemli bir rol oynarlar. Uzun bir süre boyunca zararlı sayıl­mışlar, ama günümüzde doğada iyi bir biyolojik denge sağlanması için gerekli oldukları anlaşılmıştır.