Türk yazarı (İstanbul, 1907-İstanbul, 1992).
İstiklal Lisesi’ni (1930) ve İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi’ni bitiren Cevdet Kudret, Kayseri ve Ankara Atatürk liseleri ile Ankara Devlet Konservatuvarı’nda edebiyat öğretmenliği yaptı (1934-1945). Bakanlıkça öğretmenlik görevine son verilerek,Türk Ansiklopedisi edebiyat sekreterliği görevine atandı (1945). Buradaki beş yıllık çalışmadan sonra, 1950’de görevinden ayrılmak zorunda kaldı: Avukatlık yaptı; Türk Dil Kurumu yayın kolunda görev aldı; bir yayınevinde redaktör olarak çalıştı. Siyasal Bilgiler Fakültesi Basın ve Yayın Yüksek Okulu’nda öğretim görevlisiyken emekliye ayrıldı. Edebiyatla ilgisi lise öğrenimi sırasında başlayan Cevdet Kudret’in ilk şiirleri ve kısa deneme yazıları Servet-i Fünun dergisinde yayımlandı
(1927) Ertesi yıl, Yedi Meşale topluluğunu oluşturacak Sabri Esat (Siyavuşgil), Ziya Osman (Saba), Yaşar Nabi (Nayır), Muammer Lutfi, Vasfi Mahir (Kocatürk) ve Kenan Hulusi (Koray) ile birlikte Yedi Meşale (1928) kitabını yayımladı. Kitabın beğeni kazanması üzerine de, aynı yıl gene arkadaşlarıyla birlikte Meşaiedergisini çıkardı (1928, sekiz sayı). Şiir kitabı Birinci Ferde’d e (1929), oldukça karamsar bir bakış açısıyla yaşam ve yalnızlık konularını pek de özgün olmayan bir şiir anlayışıyla dile getiren, çoğu heceyle yazılmış şiirlerini topladı. 1933’ten sonra, özellikle Varlık dergisinde şiir, deneme, öykü ve tiyatro türlerinde yapıtlar yayımlayan Cevdet Kudret, bu dönemde üçü Darülbedayi’de oynayan (Tersine Akan Nehir, 1929; Rüya İçinde Rüya, 193U; kurtlar, 1933 J, biri Varlık’ta tefrika olarak yayımlanan (Danyal ve Sara, yazılışı 1931; yayımlanışı 1938) oyunlar yazdı.
Süleyman’ın Dünyası genel adını verdiği üç romanının ilki olan Sınıf Arkadaşları’nda (1943), Birinci Dünya savaşı sırasında babasını yitiren Süleyman’ın, annesi tarafından yetiştirilirken çekilen sıkıntıları, üzüntüleri anlattı. İkinci romanı Havada Bulut Yotta (1958), İkinci Dünya savaşı yıllarında, tek parti döneminin Kayseri’sinde görevli bir aydın öğretmenin sorunlu ve sağlıksız bir toplum içindeki bocalayışlarını, direnişini işledi; dizinin üçüncü kitabı Karıncayı Tanırsınız1 daysa (1976), bu aydının savaş sonrasında emeğiyle giriştiği ekmek kavgasını ele aldı. Bu roman dizisinde kendi yaşam öyküsünü temel alan, ama bu yaşam öyküsü motiflerini doğalcılara özgü bir gözlemcilikle pekiştiren Cevdet Kudret, bir bakıma çeşitli dönemlerdeki Türk toplumunun da özelliklerini vermiş, bazı yaşama biçimlerine, dünya görüşlerine eleştiriler getirerek, konularını toplumsal temellere oturtmuştur.
Cevdet Kudret, 1950’den sonra çalışmalarını daha çok deneme ve eleştiriye yöneltti. 1945’te yayımladığı Türk Hikâye ve Roman Antolojisini genişleterek, Türk Edebiyatında Hikâye ve Roman adıyla yayımladı (1. cilt 1965;cilt 1967).
Deneme eleştiri türündeki Bir Bakıma adlı kitabında (1977), ele aldığı konuya soğukkanlı bir belgecilikle yaklaşması, sağlıklı mantığı ve kıvrak dili ile dikkati çekti (Cevdet Kudret, bazı yazılarında Cevdet Baykara, Cevdet Kudret Solok imzalarını kullanmış, Nevzat Yesirgil ve Suat Hızarcı adıyla da küçük monografiler yayımlamıştır). Ölümünden sonra ailesinin girişimiyle, her yıl verilecek Cevdet Kudret Edebiyat Ödülleri düzenlendi (1993).
Başlıca Eserleri
- Birinci Perde (1929).
- Roman: Sınıf Arkadaşları (1934);
- Havada Bulut Yok (1958);
- Karıncayı Tanırsınız (1976).
- Öykü: Sokak (1974).
- Oyun: Tersine Akan Nehir (oynanışı 1929)
- Rüya İçinde Rüya (oynanışı 1930)
- Kurtlar (oynanışı 1933); Danyal ve Sara (tefrika, 1938). Deneme eleştiri inceleme: Dilleri Var Bizim Dile Benzemez (1966); Karagöz (1968-1970); Türk Edebiyatın
- da Hikâye ve Roman (1. cilt: Tanzimattan Meşrutiyete 1859-1910, 1965; 2. cilt Meşrutiyetten Cumhuriyete 1911-1922, 1967); Ortaoyunu (1973 Türk Dil Kurumu
- Bilim Ödülü, 1974; bu kitabın ikinci cildi 1975’te yayımlandı); Abdülhamit Devrinde Sansür (1977); Bir Bakıma (1977): Örneklerle Edebiyat Bilgileri (2 cilt, 1980).
- Divan Edebiyatında Üç Büyükler (Fuzuli, Baki, Nedim, 1985); Dede Korkut Hikâyeleri (1986); Kalemin Ucu (1991).
Son Yorumlar