İngiltere Sanayi Devrimi

XVIII.YÜZYILDAKİ SANAYİ DEVRİ­Mİ. Büyük Britanya, bir yandan XVIII.-XIX. yy’larda uluslararası tica­retin ve sanayi devriminin yarattığı şaşırtıcı gelişmeyi, öte yandan XX.yy’da A.B.D. üstünlüğü karşısında Av­rupa’nın iktisadi dinamizminin yavaş­lamasını, öbür Avrupa ülkelerinden daha iyi yansıtır. Varlığını sanayi devrimine borçlu olan İngiltere iktisadı, dünyada dört yüzyıllık bir evrim so­nunda elde ettiği ağırlığı yitirmiştir. Gerçekten de, XVI. yy’a kadar bir ta­rım ülkesi olan İngiltere, XVII. ve XVIII. yy’larda sömürge ticaretine yönel­di, bu arada Londra’ya önemli para­lar aktı, biriken sermaye çok geçme­den yeni doğan sanayinin yatırımlarına dönüştü.

Sanayi devrimine yol açan büyük İn­giliz teknik buluşları dokumacılık, me­talürji ve enerji alanlarında gerçek­leştirildi. Bu devrim ülkedeki önemli taşkömürü ve demir yatakları sayesinde oldu; böylelikle İngil­tere dünyanın başta gelen ülkesi du­rumuna geçti.

Serbest değişime dayalı iktisat düze­ni XX. yy. başlarında altın çağını ya­şadı. Mamul madde, dokuma ve me­talürji ürünlerinin satışı, dış ülkelerden besin maddesi ve hammadde alımını fazlasıyla karşılıyordu. İngiliz fi­losunun bu geniş sistemde etkin bir ro­lü vardı. Victoria döneminin refahı, sı­nıf ayrımının çok belirgin olduğu bir toplum içinde işçilerin yoksulluğuyla bağdaşabiliyordu.

Birinci Dünya savaşmdan sonra İngiltere’de refah yeniden tartışma konu­su oldu. Taşkömürü artık sanayinin temeli olmaktan çıkmıştı; A.B.D’nin rekabeti eziciydi ve işsizlik olağan bir hale gelmişti.

Kısa bir süre Commonwealth’e kapa­nan İngütere A.E.T’na girince, öbür Avrupa ülkelerine açıldı. Eski sanayi bölgelerinin (Black Country [Kara Topraklar] bölgeleri: İskoçya, Lancashire,Galler’in [Wales] güneyi, İngiltere’nin kuzeydoğusu, Cumberland) kar­şılaştıkları güçlükleri giderebilmek için devlet bu “az gelişmiş” bölgeleri korudu ve buralarda değişik sanayi­lerin kurulmasını kolaylaştırdı. Devletin iktisattaki rolü giderek art­tı, oysa İngiltere geleneksel liberalizm ülkesiydi. Yalmz kilit sanayiler değil, kömür, gaz, elektrik, demiryolu ve ha­vayolu taşımacılığı, demir-çelik gibi pek kârlı sayılmayan sanayiler de ulusallaştırıldı. Victoria dönemindeki İngiltere’nin sınıfsal yapısı şiddetle eleştirildi. Günümüzde iktisat (Batı düze­nine uygun) koruyucu bir devlet tara­fından planlanmaktadır.

Hadi Paylaş!