DESTAN
Çok eski zamanlarda ulusları derinden etkilemiş ve sonraki dönemlerde de etkileri sürmüş savaş, göç, doğal afet gibi olağanüstü olaylarla ilgili söylenmiş uzun manzum öykülere destan denir. Destanlar, anonimdir; çağdan çağa, ağızdan ağıza aktarılırken değişikliğe uğrayabilir. Destanlarda anlatılan olaylar ve kişiler olağanüstü özellikler taşıyabilir.
SAKA DESTANLARI
a) Alp Er Tunga Destanı
Bu destanda Saka Türklerinin yiğit komutanı Alp Er Tunga’nın İranlılarla yaptığı savaşlar, kahramanlıkları, başarıları ve ölümünden duyulan acı dile getirilmiştir.
b) Şu Destanı
Bu destanda Saka Türklerinin hükümdarı Şu’nun Makedonya hükümdarı İskender’in ordularıyla yaptığı mücadelelerde gösterdiği kahramanlıklar anlatılmıştır.
HUN DESTANLARI
a) Oğuz Kağan Destanı
Bu destanda Hun hükümdarı Oğuz’un (Mete) Orta Asya’da Türk birliğini kurması anlatılmaktadır.
b) Attila Destanı
Avrupa’ya akınlar yapan Hun devletinin büyük komutanı Attila’nın kahramanlıklarını ve nasıl öldürüldüğünü konu alan bir destandır.
GÖKTÜRK DESTANLARI
a) Bozkurt Destanı
Bu destanda Göktürklerin dişi bir kurttan nasıl türedikleri ve çoğaldıkları anlatılmaktadır. Destanla ilgili bilgiler Çin kaynaklarından elde edilmiştir.
b) Ergenekon Destanı
Bu destanda soyları tükenme tehlikesiyle karşı karşıya kalan Göktürklerin Ergenekon denen bir yere sığındıktan sonra orada çoğalmaları, sonra da demir dağı eriterek oradan çıkıp büyük bir devlet kurmaları anlatılmaktadır.
UYGUR DESTANLARI
a) Türeyiş Destanı
Bu destanda Türk beylerinden birinin kızlarının bir kurtla evliliğinden Uygur Türklerinin nasıl türedikleri ve çoğaldıkları anlatılır.
b) Göç Destanı
Bu destanda Uygurların Kırgız baskılarına dayanamayarak Doğu Türkistan’a göç edişleri anlatılmaktadır.
Destanlar sadece Türklerin değil, diğer ulusların da edebiyatlarında önemli bir yer tutar.
Dünya edebiyatının en ünlü doğal destanları şunlardır:
- İlyada ve Odysseia (Homeros) —> Yunan Edebiyatı
- Şehname(Firdevsi) —> İran edebiyatı
- Kalevela (Lönrot) —> Fin edebiyatı
- Mahabharata —> Hint edebiyatı
- Ramayana —> Hint edebiyatı
- Nibelungen —> Alman edebiyatı
- Boewulf —> İngiliz edebiyatı
- İgor —> Rus edebiyatı
- La Cid —> İspanyol edebiyatı
- Chansen de Röland —> Fransız edebiyatı
- Şinto —> Japon edebiyatı
- Gılgamış —> Sümerler
Destana uygun bir olayın, bir ozan tarafından destanlaştırılmasına yapay destan denir.
Dünya edebiyatının önemli yapma destanları şunlardır:
- Aeneis : Vergilius Kurtarılmış
- Kudüs : Tasso
- Kaybolmuş Cennet : Milton
- Üç Şehitler Destanı : Fazıl Hüsnü Dağlarca
- Genç Osman Destanı : Kayıkçı Kul Mustafa
Son Yorumlar