ZAMİR (ADIL)
İsim olmadıkları halde isim gibi kullanılan,isimlerin ya da cümlede önceden geçmiş kavramların yerini tutan kelimelere zamir denir.
Zamirler iki grupta incelenir.
A)Kelime Halindeki Zamirler
1)İşaret (Gösterme) Zamirleri
İsimlerin yerini işaret etme yoluyla, göstererek tutan zamirlerdir.
” Bu ,Şu,O,Bunlar,Şunlar,Onlar ”
örnekler “Bunu kime aldın?”
“Şunları hemen çöpe atmalısınız.”
“Onu hangi marketten aldın?”
İşaret zamirleri “buraya,burası,oradan …”şeklinde de karşımıza çıkabilir.Bu şekilde kullanıldığı zaman zamirlerde yer anlamı ağır basmaktadır.Örneğin;
“Burası çok soğuk”
“Niye orada bekliyorsun ki?”
Ayrıca “beriki,öteki” gibi kelimeler de zamir olarak kullanılabilmektedir.
“Bizi duyunca öteki kaçtı.”
“O çanta değil,beriki daha kullanışlı.”
2)Şahıs(Kişi) Zamirleri
Sadece insan isimlerinin yerini tutan, kişilerin isimleri yerine kullanılan sözcüklere kişi zamiri denir.
“Ben,Sen,O,Biz,Siz,Onlar”
Örnek: “Ben gidersem sazım sen kal dünyada”
“Sen oturusan belki o da oturur.”
“Biz çok erken kalktık.”
Not:İkinci tekil kişi zamiri olan “sen” konuşmada nezaket ve saygı kurallarınca “siz” şeklinde kullanılabilir.
“sen ne içersin?”yerine “Siz ne içersiniz?”şeklinde kullandığımız gibi.
Bir başka kullanım da “ben” zamiri yerine böbürlenme,övünme amaçlı “biz” zamiri kullanılmasıdır.
“Biz bu işin kitabını yazdık.”
Not:“kendi” sözcüğü de şahısların yerine kullanıldığından dönüşlülük zamiri de denir.
“Bu elbiseyi kendim diktim.” Cümlesinde kişinin ben diktim demesi yerine kişi kavramını pekiştirerek bu şekilde kullanmıştır.
3)Belgesiz Zamirler
Kesinlikle bir kişi, bir nesne göstermeksizin isimlerin yerine kullanılan, sayı bakımından ne kadar ismin yerini tutuğu tam olarak bilinmeyen, isimlerin yerini belirsiz olarak tutan sözcüklerdir.Zaten bunların hangi ismin yerin tutukları net bir şekilde belli olmadığından bunlara belgisiz zamir denmiştir.
“bazısı,kimi,çoğu,hepsi,birkaçı,birçoğu,tümü,tamamı,herkes,hiçbiri,biri,falan…”
“Müşetrilerin birkaçı hediye paketi istedi.”
“Öğrencilerin çoğu düşük aldı.”
“Herkes çay içiyordu biri kahve istedi.”
4)Soru Zamirleri
İsimlerin yerini soru yoluyla tutan zamirlerdir.
“hangisi,ne kadarı,nereye,nereden,kimden….”
“Bu kitabı nerden aldın?”
“Bu ayakkabılardan hangisi senin?”
“Nereye gidecek,kiminle buluşucaksın?”
B)Ek Halindeki Zamirler
Bir sözcük olmadıkları halde ismin yerine geçen zamir anlamlı eklerdir.Bunlar da kendi içinde iyelik ve ilgi olmak üzere ikiye ayrılır.
1)İyelik Zamirleri
İsimlere getirilerek onların ait oldukları kişiyi bildiren zamirlerdir.
(benim) → ev-im (bizim) → ev-imiz
(senin) → ev-in (sizin) → ev-iniz
(onun) → ev-in (onların)→ev-leri
“Ev” kelimesinin aldığı ekler,parantez içindeki zamirlerin yerini tuttuğundan iyelik zamiri ekleridir.
2)İlgi Zamirleri
Cümlede daha önce geçmiş bir ismin ya da isim tamlamalarında ismin yerini tutan ek halindeki zamirdir.Bu zamir kendinden önceki isme bitişik yazılır.
Benim arabam → benimki
Sizin eviniz → sizinki
“Ali’nin evi bizimkinden güzeldi.” (evin yerine)
“Üzerindekini çok beğendim.” (elbisenin yerine)
“Onun kalemini bırak,seninkini ver.” (kalemin yerine)
“sınıftakiler çok güldü.” ( öğrencilerin yerine)
Son Yorumlar